Κρίσιμη είναι αυτή η εβδομάδα για την εξέλιξη της εμβολιαστικής εκστρατείας τόσο στη χώρα όμως όσο και παγκοσμίως, καθώς αναμένεται αύριο (εκτός απροόπτου) η γνωμοδότηση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων (ΕΜΑ) σχετικά με το εμβόλιο της Johnson & Johnson. Την ίδια ώρα, ανοιχτό μένει το ενδεχόμενο οι αποφάσεις για αποκλεισμό συγκεκριμένων ομάδων να συμπαρασύρουν και τις σχετικές οδηγίες που αφορούν το εμβόλιο της AstraZeneca, δεδομένου ότι οι παρενέργειες είναι κοινές.

Τι γνωρίζουμε μέχρι στιγμής για τη σχέση των εμβολίων με τις θρομβώσεις;

Οι θρόμβοι που φαίνεται να συνδέονται με τα συγκεκριμένα εμβόλια έχουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά: Εμφανίζονται σε ασυνήθιστα μέρη του σώματος όπως είναι ο εγκέφαλος και η κοιλιά και συνδυάζονται με χαμηλά επίπεδα αιμοπεταλίων, κυτταρικά θραύσματα που συμβάλλουν στην πήξη του αίματος. Περαιτέρω ανάλυση εντόπισε χαρακτηριστικά μιας άλλης πάθησης που ονομάζεται θρομβοπενία και προκαλείται από την ηπαρίνη (HIT). «Θα μπορούσε να προκαλείται από τους αδενοϊκούς φορείς, από την ακίδα πρωτεΐνη ή από έναν μολυντή παρόντα στον φορέα» εξηγεί στο επιστημονικό περιοδικό «Nature» ο ανοσολόγος Hildegund Ertl, στο ινστιτούτο Wistar των ΗΠΑ.

Εχουν καταγραφεί σχετικά προβλήματα στο παρελθόν; Υπάρχει κίνδυνος με τη 2η δόση του AstraZeneca;

Η πιθανή σχέση του αδενοϊικού φορέα με αλλοίωση των μηχανισμών πήξης έχει φανεί και στο παρελθόν, ωστόσο παρόμοια συμβάματα σοβαρών θρομβωτικών επεισοδίων με ανοσολογικό προφίλ δεν έχουν παρατηρηθεί, υπογραμμίζουν οι καθηγητές της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ Γκίκας Μαγιορκίνης και Θάνος Δημόπουλος (πρύτανης ΕΚΠΑ). Είναι πιθανόν να πρόκειται για προδιάθεση σε ένα εξαιρετικά μικρό ποσοστό του πληθυσμού, η οποία έγινε εμφανής τώρα λόγω της ευρύτατης χρήσης των φορέων αυτών σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα. Ενδεικτικό είναι ότι μέχρι και τις 5 Απριλίου, οι αναφορές πιθανών παρενεργειών στο Ηνωμένο Βασίλειο δείχνουν ότι έχει παρουσιαστεί μόνο ένα πιθανό θρομβωτικό επεισόδιο σε εμβολιασμό δεύτερης δόσης.

Συνδέονται άλλα εμβόλια έναντι της Covid-19 με θρομβώσεις;

Επικρατεί ένας γενικότερος προβληματισμός για τα εμβόλια που μοιράζονται την ίδια τεχνολογία, όπως είναι το Sputnik V. Tο Εθνικό Κέντρο Επιδημιολογίας και Μικροβιολογίας Gamaleya της Ρωσίας εξέδωσε πρόσφατα σχετικό δελτίο Τύπου υπογραμμίζοντας ότι «όλα τα εμβόλια που βασίζονται σε αδενοϊούς είναι διαφορετικά και συνεπώς δεν είναι άμεσα συγκρίσιμα».

Πόσο σπάνιες είναι οι παρενέργειες των εμβολίων;

Προς το παρόν φαίνεται να είναι ιδιαίτερα σπάνιες και μεταφράζονται σε 86 περιστατικά που αναφέρθηκαν στην Ευρώπη σε σύνολο 25 εκατ. εμβολιασμών. Ομως η διαδικασία είναι σε εξέλιξη και ο ακριβής αριθμός ακόμη αναζητείται. Οπως εξηγεί ο Saad Shakir, διευθυντής της Μονάδας Ερευνας για την Ασφάλεια των Φαράκων στο Southampton του Ηνωμένου Βασιλείου, το σύνδρομο HIT είναι ιδιαίτερα σύνθετο και συνεπώς ενέχει ο κίνδυνος εσφαλμένης ταξινόμησής του. Πλέον όμως οι κλινικοί γιατροί είναι υποψιασμένοι, γεγονός που πιθανόν να οδηγήσει σε αύξηση σχετικών αναφορών.

Ποιος είναι ο αντίκτυπος στην παγκόσμια εμβολιαστική προσπάθεια;

Περαιτέρω περιορισμοί στη χρήση των δύο αυτών εμβολίων θα μπορούσαν να έχουν παγκόσμιο αντίκτυπο. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι και τα δύο εμβόλια είναι φθηνά και εύκολα στην αποθήκευσή τους, συγκριτικά με τα εμβόλια mRNA, συνυπολογίζοντας ότι στη Νότια Αφρική μόνο το 1/3 των υγειονομικών έχει εμβολιαστεί. Επιπλέον, το εμβόλιο της Johnson & Johnson, καθώς είναι το μοναδικό μονοδοσικό, έχει προγραμματιστεί να χορηγηθεί μεταξύ άλλων στις ΗΠΑ σε ευαίσθητες και δύσκολα προσεγγίσιμές κοινωνικές ομάδες όπως οι άστεγοι, ενώ στη χώρα μας σε κατάκοιτους ασθενείς.

Ποια είναι τα νεότερα από τις μελέτες για το εμβόλιο τηςAstraZeneca;

Ο Οργανισμός Φαρμάκων της Γαλλίας ανέφερε για την πρώτη εβδομάδα του Απριλίου εννέα περιπτώσεις ατυπικών θρομβώσεων και δύο διαταραχών της πήξης, εκ των οποίων οι τέσσερις οδήγησαν σε θάνατο. Συνολικά στη Γαλλία καταγράφηκαν 23 περιστατικά σε σύνολο 2.725.000 δόσεων που έχουν χορηγηθεί. Οι υγειονομικές Αρχές τονίζουν πως τα νέα περιστατικά αφορούν άτομα «με διαφορετικό προφίλ»: Τέσσερις γυναίκες και πέντε άνδρες με μέσο όρο ηλικίας τα 62 έτη. Επίσης, σε πρόσφατο άρθρο στο«New England Journal of Medicine» που εξέτασε 23 σχετικές περιπτώσεις στο Ηνωμένο Βασίλειο, ανέφερε πως υπήρχαν σε αυτές και άνδρες άνω των 60 ετών.

Αρα τι μας λένε αυτές οι νέες περιπτώσεις για την ηλικία και το φύλο, σε σχέση με τις συμβουλές ως τώρα να προσέχουν οι γυναίκες κάτω των 60 ετών;

Οσο συγκεντρώνονται περισσότερα περιστατικά, τόσο πιο ξεκάθαρο γίνεται ότι δεν περιορίζονται σε ηλικία και φύλο, εξηγεί ο Πιερ Μανούκιο Μανούκι, ερευνητής σε Πολυκλινική του Μιλάνου, ειδικός στις διαταραχές της πήξης. «Εάν υπάρχει ένας ανοσοποιητικός μηχανισμός πίσω από τις σπάνιες θρομβώσεις, υπάρχουν δύο κορυφές στην εμφάνισή τους: μία στις νεαρές γυναίκες ηλικίας μεταξύ 20 και 30 ετών, και άλλη μία που αφορά και τα δύο φύλα σε μεγαλύτερες ηλικίες. Περιστατικά σε πολύ ηλικιωμένα άτομα είναι σπάνια, αλλά υπάρχουν».

ΗAstraZeneca κάνει αλλαγές στο εμβόλιό της;

Ναι, μια τροποποιημένη εκδοχή του εμβολίου για τηνCovid-19 ετοιμάζεται για να αντιμετωπίσει τη μετάλλαξη που καταγράφηκε πρώτα στη Νότια Αφρική. Υπολογίζεται, σύμφωνα με τη Σάρα Ουόλτερς, εκπρόσωπο τηςAstraZeneca στην Αυστρία, να είναι έτοιμο έως το τέλος του 2021. Αυτό, σύμφωνα με τους ειδικούς, δείχνει ότι το υπάρχον εμβόλιο είναι λιγότερο αποτελεσματικό εναντίον της συγκεκριμένης μετάλλαξης που είναι από τις πιο ισχυρές.

Πώς εξηγεί ηAstraZeneca τις μεγάλες καθυστερήσεις στις παραδόσεις εμβολίων;

Οφείλεται στις «περίπλοκες διαδικασίες» παραγωγής εμβολίου, δήλωσε η Ουόλτερς, σε συνδυασμό με τη μεγάλη ζήτηση: «Επρεπε να παράγουμε χωρίς να έχουμε απόθεμα και έτσι δεν μπορέσαμε να ανταποκριθούμε σε αναπάντεχα γεγονότα. Ομως θα εκπληρώσουμε την υποχρέωσή μας για παράδοση 300 εκατομμυρίων δόσεων στην ΕΕ φέτος».