ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΙΚΗ ΜΕΣΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΚΡΙΣΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ
Η έννοια της αριστοτελικής μεσότητας αποσαφηνίζεται στο έργο του, ηθικά Νικομάχεια.
Φυσικά, δεν μιλά για την αντικειμενική μεσότητα, ότι δηλαδή το έξι είναι το μέσον
μεταξύ του δύο και του δέκα, αλλά για την υποκειμενική έκφανση της μεσότητας ,όπου
μια μερίδα φαγητό μπορεί να είναι υπερβολική για έναν κοινό άνθρωπο, μα λειψή για
έναν αθλητή. Εξηγεί λοιπόν ,πως κάθε ένας, ορίζει το μέσον ,το μέτρο δηλαδή,
σύμφωνα με τη δική του πραγματικότητα. Για το σκοπό αυτό κάθε ον χρησιμοποιεί τη
λογική του , επιστρατεύει τους ηθικούς φραγμούς του και τα δικά του ιδανικά ώστε να
βρει το μέσο ,αυτό δηλαδή “που πρέπει” ,που αρμόζει.
Καταλήγει λέγοντας πως μια μορφή μεσότητας είναι η αρετή ,της οποίας το μέσον,
ορίζεται από τη λογική και από την εμπειρία της κοινωνικής συμβίωσης. Παραδείγματος
χάριν το θάρρος είναι μια αρετή που στον υπερβολικό βαθμό γίνεται θράσος και στην
έλλειψη, γίνεται δειλία. Ένα λογικά σκεπτόμενο ον όπως ο άνθρωπος, από τα παραπάνω
θα μπορούσε να συμπεράνει πως η μεσότητα δημιουργεί εν τέλει την ταυτότητα και
χαρίζει τη μοναδικότητα στο κάθε άτομο. Σκέψη που σήμερα φαντάζει μακρινή και
ουτοπική αν αναλογιστεί κανείς ότι στο παρόν, το πιο ευδιάκριτο κοινωνικό φαινόμενο
είναι η μαζοποίηση. Συσχετίζοντας τους όρους μεσότητα , ατομική ταυτότητα και
μαζοποίηση ,μπορούμε να καταλάβουμε ότι η απομάκρυνση από το μέσον ,οδηγεί σε
κρίση ταυτότητας και αποτελεί αίτιο της αγελαίας νοοτροπίας Η θεώρηση αυτή βρίσκει
εφαρμογή σε ένα ευρύτατο πεδίο καταστάσεων, συμπεριφορών και διαδικασιών. Από
τον ίδιο τον ανθρώπινο οργανισμό ,όπου τα κύτταρα που υφίστανται κρίση ταυτότητας
τα ονομάζουμε κακοήθεις όγκους ή αλλιώς καρκινικά ,έως την κοινωνία σαν σύνολο
όπου τα άτομα που υφίστανται κρίση ταυτότητας οδηγούνται σε ακραίες συμπεριφορές
,συχνά με παραβατικό ή προσβλητικό χαρακτήρα απέναντι σε εκείνους που βρίσκονται
στον αντίζυγο. Σε κάθε περίπτωση ,τα άκρα είναι μη αποδεκτά και ορίζονται ως κακίες ή
λάθη. Συνεπαγωγικά , κάθε στοιχείο που δε συμμορφώνεται με το μέσον ,με αυτό “που
πρέπει” , εκδιώκεται , περιθωριοποιείται και εν τέλει απομακρύνεται από το
περιβάλλον του. Ωστόσο ,έως την απομάκρυνση του στοιχείου που βρίσκεται σε κρίση,
αυτό , προξενεί τη μέγιστη βλάβη που δύναται να προξενήσει. Τα καρκινικά κύτταρα για
παράδειγμα επιβαρύνουν τον οργανισμό σε βάρος των υγειών κυττάρων ,ενώ οι
άνθρωποι με ακραίες συμπεριφορές και αντιλήψεις, διαταράσσουν την κοινωνική
συνοχή και αρμονία σε βάρος όσων ενστερνίζονται τη μεσότητα. Θα μπορούσε κανείς
να πει, ότι η κρίση ταυτότητας ,είναι η αιτία πίσω από μεγάλο ποσοστό κοινωνικών
φαινομένων και παθογόνων συνηθειών όπως ο υπερκαταναλωτισμός. Εδώ ,δεν
αναφέρομαι μόνο στην υπερκατανάλωση υλικών ,αλλά και στην υπερκατανάλωση
συναισθημάτων ,ιδεών, ανθρώπων ,ειδήσεων, γνώσεων. Παραδειγματικά , παραθέτω
κάποιες αντιπροσωπευτικές συνήθειες. Όλοι μας έχουμε την επιθυμία για άλλο ένα
γεύμα ,άλλο ένα επιδόρπιο ,άλλον έναν καφέ ,άλλη μια ερωτική σχέση ,άλλη μια φιλία ,
άλλη μια ώρα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ,άλλο ένα αυτοκίνητο ,άλλη μια διάκριση,
άλλον έναν έπαινο, άλλη μια μάχη για να μας κρατά σε εγρήγορση. Μα δεν
καταλαβαίνουμε ότι όλα αυτά μας οδηγούν με μαθηματική βεβαιότητα στην πνευματική,
ψυχική αλλά και φυσική εξάντληση; Γιατί επιμένουμε σε αυτές τις συμπεριφορές;
Φυσικά γιατί θέλουμε να ανήκουμε στο σύνολο. Φοβόμαστε να γίνουμε μοναδικοί.
Φοβόμαστε να μείνουμε μόνοι. Φοβόμαστε να κριθούμε. Φοβόμαστε μήπως κάνουμε
λάθος. Φοβόμαστε την περιθωριοποίηση. Αν αποστασιοποιηθούμε από τα γεγονότα και
δούμε το πρόβλημα μακροσκοπικά, θα παρατηρήσουμε ότι αντί να ψάχνουμε σαν
κοινωνία να βρούμε ξανά το μέτρο και τη μεσότητα, ώστε να εξαλείψουμε τις
παθογένειες, προσπαθούμε να τις κανονικοποιήσουμε και να τις εντάξουμε στην
καθημερινότητα. Αν ανάγουμε όλα τα παραπάνω στο κοινωνικό και πολιτικό πλαίσιο
του σήμερα, θα δούμε ότι κάθε άλλο παρά θεωρίες είναι όλα αυτά. Βλέπουμε την άνοδο
ακροδεξιών μετώπων σε πλήθος χώρων, αλλά και ακροαριστερών μετώπων σε άλλες.
Βλέπουμε τον κίνδυνο ενός ακόμη μεγάλου πολέμου να χτυπά ξανά την πόρτα της
Ευρώπης. Βλέπουμε αμάχους, γυναίκες και παιδιά να χρησιμοποιούνται ως ασπίδες
,στους υφιστάμενους πολέμους. Βλέπουμε νομοσχέδια , καθημερινά, που πλήττουν το
κοινό αξιακό και ηθικό πλαίσιο το οποίο ορίζει το έθνος. Βλέπουμε την αδιάκοπη
υπερπροβολή των μειονοτήτων στα μέσα ενημέρωσης, με την ταυτόχρονη εκούσια
αδιαφορία για τις φωνές της πλειοψηφίας στη χώρα μας. Βλέπουμε τους νέους, τους
κάτω των 25, να μεγαλώνουν σε ένα ηθικό κενό. Μόνο η οικογένεια υπάρχει πια σαν
ασπίδα. Μα για ποια οικογένεια να μιλήσουμε; Εκείνη των διαζυγίων, των
ορφανοτροφείων, των δολοφονιών, των παιδοβιασμών ή τους ιδίου φύλου γονείς; Για
ποια παιδεία να μιλήσουμε; Της σεξουαλικής αγωγής σε νήπια 4 ή 5 ετών; Σε ποιους
εφήβους να μιλήσουμε; Εκείνους που δημιουργούν συμμορίες και ανταλλάσσουν
γροθιές και μαχαιριές καθημερινά; Για ποιον σεβασμό, για ποιο ήθος, για ποιες αξίες, για
ποια αριστοτελική μεσότητα και αρετή να μιλήσουμε; Μεγαλώνοντας και ζώντας σε
αξιακό και ηθικό κενό, δεν ξέρουμε ποιοι είμαστε, από πού ερχόμαστε αλλά ούτε και
που πάμε. Το θλιβερό είναι ότι σήμερα, η κρίση ταυτότητας είναι προκλητή, είναι
κατασκευασμένη, είναι πυροδοτούμενη και εμείς δεν έχουμε πάρει χαμπάρι! Όπως είπε
και ο έγκριτος καθηγητής, κύριος Μελέτης Μελετόπουλος ” Μια κοινωνία βασίζεται σε
κοινές αξίες. Αν δεν υπάρχουν αυτές οι κοινές αξίες τότε η κοινωνία γίνεται συρφετός”.
ΤΟΥΦΕΚΟΥΛΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ
Τομεάρχης νεανικής επιχειρηματικότητας,
ΟΝΝΕΔ ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ