Υπέρμετρα αυξημένα ποσά φόρων εκλήθησαν να πληρώσουν πέρυσι εκατοντάδες χιλιάδες αυτοαπασχολούμενοι λόγω της φορολόγησής τους με το επαχθές σύστημα των αντικειμενικών κριτηρίων ή τεκμηρίων φορολόγησης, το οποίο καθιέρωσε η κυβέρνηση με το ν. 5073/2023.
Σύμφωνα με στοιχεία της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) τα οποία προέκυψαν από την στατιστική επεξεργασία των δεδομένων της εκκαθάρισης των φορολογικών δηλώσεων που υποβλήθηκαν το 2024 και αφορούσαν στα εισοδήματα του 2023, για τα φυσικά πρόσωπα με κύρια πηγή εισοδήματος την άσκηση ατομικών επιχειρήσεων, δηλαδή για τους αυτοαπασχολούμενους το μέσο ετήσιο φορολογούμενο εισόδημα από όλες τις πηγές αυξήθηκε κατά 28,51% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος και έφθασε τα 28.625,18 ευρώ ενώ η μέση φορολογική επιβάρυνση αυξήθηκε κατά 38,32% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος και εκτοξεύτηκε στα 4.751,27 ευρώ κατά μέσο όρο ανά φορολογική δήλωση.
Οι αυτοαπασχολούμενοι εξακολουθούν να εμφανίζονται και στις φορολογικές δηλώσεις του 2024 με μέσο ετήσιο φορολογούμενο εισόδημα μεγαλύτερο από όλες τις άλλες ομάδες φορολογουμένων, αλλά, λόγω της εφαρμογής των αντικειμενικών κριτηρίων φορολόγησης, η συμμετοχή τους στα φορολογικά βάρη, δηλαδή στο συνολικό φόρο εισοδήματος, αυξήθηκε από 22,39% το 2023 σε 27,5% το 2024. Συγκεκριμένα, ενώ το 2023 είχαν πληρώσει τα 2,25 δισ. ευρώ από τα 10,055 δισ. ευρώ του συνολικού φόρου εισοδήματος, το 2024 εκλήθησαν να καταβάλουν τα 3,376 δισ. ευρώ από τα 12,278 δισ. ευρώ του συνολικού φόρου εισοδήματος.
Από την άλλη πλευρά, η συμμετοχή των μισθωτών στα φορολογικά βάρη μειώθηκε από 42,97% το 2023 σε 40,1% του 2024, ενώ η συμμετοχή των συνταξιούχων μειώθηκε από 19,53% σε 18,35%.
Φορολόγηση βάσει τεκμαρτών εισοδημάτων
Ειδικά για τους αυτοαπασχολούμενους οι οποίοι δήλωσαν για το φορολογικό έτος 2023 εισοδήματα από επιχειρηματικές δραστηριότητες χαμηλότερα από τα ελάχιστα τεκμαρτά εισοδήματα που τους προσδιόρισε το σύστημα των αντικειμενικών κριτηρίων φορολόγησης και οι οποίοι ανέρχονται σε 416.152 ή στο 56% του συνόλου των 743.665 φορολογουμένων με ατομικές επιχειρήσεις ο μέσος φόρος εισοδήματος για το φορολογικό έτος 2023 ανήλθε σε 2.058 ευρώ, σημειώνοντας αύξηση κατά 813 ευρώ ή κατά 65,3%, σε σύγκριση με το φορολογικό έτος 2022, κατά το οποίο δεν ίσχυαν τα αντικειμενικά κριτήρια και κατά το οποίο η μέση επιβάρυνσή τους ανερχόταν σε 1.245 ευρώ (595 ευρώ φόρος εισοδήματος + 650 ευρώ τέλος επιτηδεύματος). Το συνολικό ποσό των επιπλέον φορολογικών εσόδων που βεβαιώθηκαν το 2024, σε βάρος των συγκεκριμένων φορολογούμενων, εξαιτίας της εφαρμογής των αντικειμενικών κριτηρίων φορολόγησης ανήλθε σε 470 εκατ. ευρώ.
Αντιθέτως, για τους υπόλοιπους 327.213 φορολογούμενους με ατομικές επιχειρήσεις, που δήλωσαν υψηλότερα ποσά από τα τεκμαρτά η μέση φορολογική επιβάρυνση αυξήθηκε μόλις κατα 147 ευρώ ή κατά 4,08%, από τα 3.601 στα 3.748 ευρώ.
Οι φορολογούμενοι αυτοί αύξησαν τα δηλωθέντα κέρδη τους σε σχέση με την προηγούμενο έτος κατά 4.500 ευρώ (ανά δήλωση) ή κατά 1,13 δισ. ευρώ συνολικά και εκλήθησαν να πληρώσουν επιπλέον 270 εκατ. ευρώ φόρους εισοδήματος σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος.
Ελάχιστοι αμφισβήτησαν τα αντικειμενικά κριτήρια
Αξίζει επίσης να αναφερθεί ότι εξαιτίας του γεγονότος ότι για όσους φορολογούμενους με ατομικές επιχειρήσεις θα αμφισβητούσαν τα ελάχιστα τεκμαρτά ποσά εισοδήματος νομοθετήθηκε διαδικασία που προέβλεπε εξονυχιστικό φορολογικό έλεγχο όχι μόνο στις επιχειρήσεις τους αλλά και στην ιδιωτική οικογενειακή ζωή τους και μάλιστα σε βάθος πενταετίας με κίνδυνο ακόμη μεγαλύτερης φορολογικής υπερχρεώσης, ελάχιστοι τόλμησαν να προχωρήσουν στην αμφισβήτηση αυτή, ζητώντας φορολογικό έλεγχο. Δεδομένου δε του εκβιαστικού χαρακτήρα αυτής της διαδικασίας αμφισβήτησης που θέσπισε η κυβέρνηση, χιλιάδες αυτοαπασχολούμενοι προσέφυγαν στο Συμβούλιο της Επικρατείας ζητώντας να κηρυχθούν αντισυνταγματικές οι σχετικές διατάξεις,
Από τα στοιχεία της ΑΑΔΕ προκύπτει συγκεκριμένα ότι πρόθεση αμφισβήτησης των τεκμαρτών ποσών εισοδήματος δήλωσαν 4.592 φυσικά πρόσωπα – αυτοαπασχολούμενοι επί συνόλου 416.152 που εκλήθησαν να πληρώσουν τους υπέρογκους φόρους εισοδήματος που προσδιόρισε το νέο αυτό σύστημα τεκμαρτής φορολόγησης. Δηλαδή λόγω του φόβητρου του εξονυχιστικού φορολογικού ελέγχου, το ποσοστό των αμφισβητιών περιορίστηκε στο 1,1%.
Μειώθηκαν σημαντικά οι αυτοαπασχολούμενοι με ετήσια εισοδήματα μέχρι 10.000 ευρώ
Ένα άλλο στοιχείο ενδεικτικό της αυξητικής επίδρασης που είχε το σύστημα των αντικειμενικών κριτηρίων φορολόγησης στο ύψος των φορολογητέων εισοδημάτων και των πληρωτέων φόρων εισοδήματος των αυτοαπασχολουμένων είναι και το γεγονός ότι ο αριθμός των εν λόγω φορολογουμένων που εμφάνισαν ετήσια εισοδήματα κάτω των 10.000 ευρώ μειώθηκε σημαντικά, από το 64,15% του συνόλου το 2023 στο 34,45% του συνόλου το 2024. Αντιθέτως, το ποσοστό των αυτοαπασχολούμενων που εμφάνισε εισόδημα μεταξύ 10.000 έως 15.000 ευρώ, για το 2023, ανήλθε στο 36,24% επί του συνόλου των επιχειρήσεων αυτών, έναντι 11,99% το 2023.
Στα 106,7 δισ. ευρώ το συνολικό εισόδημα – 1 στους 2 φορολογούμενους με εισόδημα μέχρι 10.000 ευρώ – 1.288.038 έπεσαν στην «παγίδα» των τεκμηρίων διαβίωσης
Aπο την επεξεργασία των δεδομένων των περυσινών φορολογικών δηλώσεων προκύπτουν και τα ακόλουθα σημαντικά συμπεράσματα:
– Η αύξηση των εισοδημάτων και το νέο τεκμαρτό σύστημα φορολόγησης των ελεύθερων επαγγελματιών εκτόξευσαν το συνολικό δηλωθέν εισόδημα στα 106,07 δις ευρώ. Ο συνολικός φόρος που βεβαιώθηκε στα φυσικά πρόσωπα (μισθωτούς, συνταξιούχους, επαγγελματίες, εισοδηματίες, αγρότες) έφτασε τα 12,27 δις ευρώ, αυξημένος κατά 2,22 δις ευρώ σε σχέση με το φόρο του 2023.
– Σχεδόν 1 στα 2 νοικοκυριά ή για την ακρίβεια το 47% δήλωσε ετήσια εισοδήματα που δεν υπερβαίνουν τα 10.000 ευρώ ενώ με μηδενικό εισόδημα εμφανίζονται 831.053 φορολογούμενοι, αριθμός ο οποίος είναι αυξημένος κατά 50.144 σε σχέση με το 2023. Στον αντίποδα, βρίσκονται 3.371 φορολογούμενοι που δηλώνουν ετήσια εισοδήματα άνω των 500.000 ευρώ και μάλιστα 1.499 εμφανίζονται με εισοδήματα άνω των 900.000 ευρώ.
– Τα τεκμήρια «δάγκωσαν» 2 στους 10 φορολογούμενους. Τα στοιχεία των 6.720.037 φορολογικών δηλώσεων που υποβλήθηκαν το 2024 (εισοδήματα 2023) αποκαλύπτουν ότι 1.288.038 φορολογούμενοι (έναντι 1.540.255 το 2023) έπεσαν στην παγίδα των τεκμηρίων και αναγκάστηκαν να φορολογηθούν για εισοδήματα υψηλότερα κατά 4,168 δισ. ευρώ από αυτά που δήλωσαν με αποτέλεσμα να πληρώσουν έξτρα ποσά φόρων. Από αυτούς οι 294.532 είναι εισοδηματίες, οι 7.715 επαγγελματίες, οι 478.345 μισθωτοί, οι 376.162 συνταξιούχοι και οι 66.284 αγρότες. Το μεγαλύτερο επιπλέον φόρο λόγω τεκμηρίων κατέβαλαν οι μισθωτοί με 1,159 δις. ευρώ και ακολουθούν οι εισοδηματίες με 1,446 δις. ευρώ, οι συνταξιούχοι με 1,066 δις. ευρώ, οι επαγγελματίες με 253,848 εκατ. ευρώ και οι αγρότες με 241,312 εκατ. ευρώ.
– Χιλιάδες φορολογούμενοι δεν κατάφεραν να συγκεντρώσουν το απαιτούμενο ποσό από ηλεκτρονικές αποδείξεις με αποτέλεσμα να πληρώσουν έξτρα φόρο 87,2 εκατ. ευρώ, ποσό που είναι αυξημένος κατά 31,730 εκατ. ευρώ σε σχέση με το 2023.
