Υποχρεωτική θα είναι σύντομα η συνταγογράφηση και των εμβολίων στην πλατφόρμα της ΗΔΙΚΑ, από τους παιδιάτρους, προκειμένου να υπάρχει δυνατότητα παρακολούθησης της πορείας του εθνικού προγράμματος εμβολιασμού, τόσο σε ότι αφορά τα υποχρεωτικά εμβόλια, όσο και τα προαιρετικά.

Αυτό τόνισε ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ελευθεροεπαγγελματιών Παιδιάτρων Κωνσταντίνος Νταλούκας με αφορμή συσκέψεις στην ΗΔΙΚΑ για τη δημιουργία Εθνικού Μητρώου Καταχώρησης Εμβολίων.

Σύμφωνα με την οργάνωση της νέας πλατφόρμας στην ηλεκτρονική συνταγογράφηση, οι παιδίατροι θα πρέπει να καταχωρούν το εμβόλιο που συνταγογράφησαν στο παιδί, διαφορετικά δεν θα μπορούν να συνταγογραφήσουν το επόμενο.

Στη νέα πλατφόρμα αναφέρθηκε ο κ. Νταλούκας στη διάρκεια συνέντευξης Τύπου για τον εμβολιασμό κατά του ιού των ανθρώπινων θηλωμάτων HPV, με αφορμή την Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Εμβολιασμών.

Τα κονδυλώματα έχουν έντονη τάση υποτροπών και αναμολύνσεων μεταξύ των σεξουαλικών συντρόφων, καθιστώντας τα δύσκολα στην εκρίζωση και ακόμα πιο επιβαρυντικά για τους ασθενείς

Από αριστερά ο Κώστας Νταλούκας, Πρόεδρος της Ένωσης Ελευθεροεπαγγελματιών Παιδιάτρων Ελλάδος, η Μαρία Σακουφάκη, Πρόεδρος του Πανελληνίου Συλλόγου Επισκεπτών Υγείας και ο Γιώργος Καπετανάκης, Πρόεδρος της Ελληνικής Ομοσπονδίας Καρκίνου (ΕΛΛΟΚ)

Στο πλαίσιο του Εθνικού Προγράμματος Εμβολιασμών για παιδιά, το εμβόλιο κατά του ιού HPV συνιστάται να γίνεται σε αγόρια και κορίτσια 9-11 ετών. Αν δεν γίνει τότε όμως, μπορεί να γίνει μέχρι 18 ετών, με αποζημίωση για τις ηλικίες 15-18 σε αγόρια και κορίτσια, μέχρι τις 31.12.2025.

Στη διευκρίνιση αυτή προχώρησε η καθηγήτρια Παιδιατρικής Λοιμωξιολογίας ΕΚΠΑ και μέλος της Επιτροπής Εμβολιασμών Βάνα Παπαευαγγέλου, επισημαίνοντας ότι την τελευταία τριετία αυξήθηκε σταθερά ο εμβολιασμός κοριτσιών 15-18 ετών, ενώ το 2023 καταγράφηκαν 162.000 εμβολιασμοί αγοριών, δείχνοντας την αποδοχή του εμβολίου και στα αγόρια.

Όσο για τους ενήλικες, συνιστάται σε γυναίκες και άνδρες μέχρι 45 ετών σε ανοσοκατεσταλμένους, με νεοπλάσματα, μεταμόσχευση, αυτοάνοσα, γυναίκες που έχουν υποβληθεί σε κωνοειδή εκτομή ή πρόκειται να υποβληθούν, καθώς και άνδρες που έχουν ερωτικές επαφές με άνδρες.

Καρκίνος λόγω HPV

Ο ιός HPV σχετίζεται με μια σειρά τύπους καρκίνου και για την αποτύπωση της εικόνας στη χώρα μας διενεργήθηκε η μελέτη Orpheas. Τα αποτελέσματα της μελέτης παρουσίασε η καθηγήτρια ΕΚΠΑ, Ογκολόγος – Παθολόγος και διευθύντρια της Β’ Προπαιδευτικής Παθολογικής Κλινικής του νοσοκομείου «Αττικόν» Αμάντα Ψυρρή.

Σύμφωνα με τη μελέτη, την τελευταία πενταετία το 52% των περιπτώσεων καρκίνου στοματοφάρυγγα (OPC) στην Ελλάδα αποδίδονται στον HPV. Από τους 144 ασθενείς που μελετήθηκαν, οι 75 ήταν θετικοί τόσο για HPV DNA όσο και για την πρωτεΐνη p16 – δύο δείκτες που επιβεβαιώνουν την ενεργή σύνδεση της νόσου με τον ιό.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, πάνω από 1 στους 2 ασθενείς με καρκίνο στοματοφάρυγγα έχουν αιτιολογική συσχέτιση με τον HPV, ενώ 3 στους 4 ήταν άντρες.

Όμως η επιβάρυνση δεν περιορίζεται μόνο στον συγκεκριμένο τύπο καρκίνου. Πρόσφατη ελληνική μελέτη μοντελοποίησης για το 2022, δείχνει ότι οι HPV-σχετιζόμενοι καρκίνοι προκαλούν κάθε χρόνο στην Ελλάδα 443 θανάτους, εκ των οποίων το 16% αφορά άνδρες.

«Οι καρκίνοι που σχετίζονται με τον HPV δεν περιορίζονται στον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, αλλά περιλαμβάνουν και αυτούς του στοματοφάρυγγα, του πρωκτού, του αιδοίου, του κόλπου και του πέους, επηρεάζοντας και τα δύο φύλα. Ο HPV είναι ένας ιός που μπορεί να προληφθεί  και με αυτόν, να προληφθούν και δεκάδες θάνατοι κάθε χρόνο», κατέληξε η κ. Ψυρρή.

Κονδυλώματα

«Τα γεννητικά κονδυλώματα αποτελούν μία από τις πιο συχνές σεξουαλικά μεταδιδόμενες λοιμώξεις παγκοσμίως, με σοβαρές επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής και την ψυχολογία των ασθενών», ανέφερε ο Καθηγητής Δερματολογίας Αφροδισιολογίας της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ. Αλέξανδρος Στρατηγός, ο οποίος υπενθύμισε πως το 90% των περιπτώσεων προκαλείται από τους τύπους 6 και 11 του ιού HPV.

Σύμφωνα με στοιχεία από το 2001 έως το 2012 η συνολική επίπτωση των νέων κρουσμάτων γεννητικών κονδυλωμάτων κυμάνθηκε από 118 – 205 ανά 100.000 άτομα, ενώ ο επιπολασμός στον πληθυσμό υπολογίζεται μεταξύ 0,05% – 0,18%. Το 2015, ο εκτιμώμενος ετήσιος αριθμός νέων περιστατικών παγκοσμίως ξεπέρασε τις 750.000, σε άνδρες (376.000–427.000) και γυναίκες (379.000–510.000).

«Παρά τη σοβαρότητα του προβλήματος, η επίσημη καταγραφή των περιπτώσεων παραμένει ατελής, κάτι που δυσχεραίνει τον συνολικό έλεγχο της νόσου. Επιπλέον, τα κονδυλώματα έχουν έντονη τάση υποτροπών και αναμολύνσεων μεταξύ των σεξουαλικών συντρόφων, καθιστώντας τα δύσκολα στην εκρίζωση και ακόμα πιο επιβαρυντικά για τους ασθενείς», τόνισε ο κ.  Στρατηγός.

Η λύση φαίνεται από τη διεθνή πρακτική, όπου η Αυστραλία ξεκίνησε πρόγραμμα εμβολιασμού από το 2007 με αποτέλεσμα τη δραστική μείωση νέων περιστατικών κονδυλωμάτων – κυρίως σε νέες γυναίκες και ετεροφυλόφιλους άνδρες. Ανάλογα εντυπωσιακά ήταν τα αποτελέσματα στη Δανία, όπου μέσα σε πέντε χρόνια από την εισαγωγή του εμβολιασμού, η επίπτωση των κονδυλωμάτων μειώθηκε κατά 55% στις γυναίκες 12–35 ετών και κατά 37% στους άνδρες 12–29 ετών, καταδεικνύοντας και την επίδραση της «ανοσίας της αγέλης».

Ο κ. Στρατηγός επεσήμανε ότι «Η εφαρμογή προγραμμάτων εμβολιασμού με υψηλή κάλυψη, ιδίως σε χώρες που εμβολιάζουν πολλαπλές ηλικιακές ομάδες, έχει οδηγήσει σε ραγδαίες και διατηρήσιμες μειώσεις. Με έγκαιρο και καθολικό εμβολιασμό, μπορούμε να προστατεύσουμε το μέλλον των νέων ανθρώπων και να εξαλείψουμε τα γεννητικά κονδυλώματα ως δημόσια απειλή».

Η Ελλάδα καθυστερεί

Ο Καθηγητής Μαιευτικής – Γυναικολογίας του ΑΠΘ και Πρόεδρος της Ελληνικής HPV Εταιρείας Θεόδωρος Αγοραστός, σημείωσε ότι «η εξάλειψη του καρκίνου τραχήλου της μήτρας αποτελεί εφικτό στόχο και διεθνή προτεραιότητα. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) έχει ορίσει ως στόχο:

το 90% των κοριτσιών να έχουν εμβολιαστεί κατά του HPV μέχρι την ηλικία των 15 ετών,
το 70% των γυναικών να έχουν πρόσβαση σε αξιόπιστο προσυμπτωματικό έλεγχο και
το 90% των διαγνωσμένων με προκαρκινικές αλλοιώσεις ή καρκίνο τραχήλου μήτρας να λαμβάνουν κατάλληλη θεραπεία.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει επίσης δεσμευτεί για την εξάλειψη της νόσου, προτρέποντας για την επίτευξη αυτών των ίδιων στόχων του ΠΟΥ μέχρι το 2030.

Η Ελλάδα, δυστυχώς, παραμένει σημαντικά πίσω καθώς η εμβολιαστική κάλυψη των κοριτσιών μετά βίας φτάνει το 50%. Παράλληλα, δεν έχουν ληφθεί μέτρα για την επέκταση της ηλικίας αναπλήρωσης εμβολιασμού σε νέους ενήλικες, ιδιαίτερα έως τα 26 έτη, κάτι που προβλέπεται και υποστηρίζεται από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και από διεθνείς οδηγίες και πρακτικές.

«Δεν υπάρχουν επίσημα στατιστικά δεδομένα για την εμβολιαστική κάλυψη, γεγονός που καθιστά δυσχερή τον σχεδιασμό και την αξιολόγηση πολιτικών υγείας. Επιπλέον, δεν υπάρχει επαρκής ενημέρωση στους ενήλικες ότι και οι ίδιοι μπορούν να ωφεληθούν από τον εμβολιασμό – έστω και χωρίς αποζημίωση. Έτσι, παραμένουν ανεμβολίαστοι αυτοί που έχουν ανάγκη αυτής της προστασίας. Δεν πρέπει να συγχέεται η ύπαρξη ένδειξης προς εμβολιασμό με την ύπαρξη αποζημίωσης του εμβολιασμού. Και η ένδειξη προς HPV εμβολιασμό, σύμφωνα με τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, υπάρχει για άτομα 9 ετών και άνω – χωρίς ανώτερο όριο ηλικίας», τόνισε.

Σοβαρό κενό δημόσιας υγείας, παραμένει η έλλειψη ενός σταθερού Εθνικού Προγράμματος Προσυμπτωματικού Ελέγχου, ενώ στο πρόσφατο πρόγραμμα «Προλαμβάνω», o έλεγχος των γυναικών ξεκινά στα 21 έτη, όταν για τις εμβολιασμένες γυναίκες θα μπορούσε να ξεκινά τεκμηριωμένα στα 30, που προτείνουν ο ΠΟΥ και η ΕΕ.

Επιπλέον, παρά τις προτάσεις ΠΟΥ και ΕΕ, δεν εφαρμόζεται η λήψη δείγματος για HPV DNA τεστ από τις ίδιες τις γυναίκες, ενώ έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα χρήσιμη σε απομακρυσμένες περιοχές.

Τέλος, παραμένουν σημαντικές ανισότητες στην πρόσβαση σε έγκαιρη και σωστή θεραπεία του ΚΤΜ σε όλη την επικράτεια, ενώ απουσιάζουν και τα βασικά επιδημιολογικά δεδομένα για τη θεραπευτική διαχείριση της νόσου στη χώρα μας».

Καταλήγοντας ο κ. Αγοραστός σημείωσε ότι «η Ελλάδα έχει τα εργαλεία, τη γνώση και τους επιστήμονες για να ευθυγραμμιστεί με τους διεθνείς στόχους. Απαιτείται, όμως, πολιτική βούληση, συντονισμένη στρατηγική και σταθερή επένδυση σε τρεις άξονες: εμβολιασμό, προσυμπτωματικό έλεγχο και θεραπεία. Χωρίς αυτά, ο στόχος της εξάλειψης του καρκίνου τραχήλου της μήτρας θα παραμείνει για τη χώρα μας μια ανεκπλήρωτη υπόσχεση».

Τα οφέλη του εμβολιασμού σε αριθμούς

Σημαντικά στοιχεία για τις επιπτώσεις του ιού HPV παρουσίασε ο κος Ηλίας Γκούντας, υπογραμμίζοντας τη σοβαρότητα της νόσου τόσο από υγειονομική όσο και από οικονομική σκοπιά. Όπως ανέφερε, ο HPV συνδέεται με 11 τύπους καρκίνου, οι οποίοι συνολικά ευθύνονται για την απώλεια περίπου 6.400 ετών ζωής. Στη λίστα περιλαμβάνονται καρκίνοι όπως:  στοματοφαρυγγικός, στοματικός, ρινοφαρυγγικός, υποφαρυγγικός, του φάρυγγα, του πρωκτού, του λάρυγγα, του αιδοίου, του κόλπου, του τραχήλου της μήτρας και του πέους.

Ο κ. Γκούντας παρουσίασε επίσης στοιχεία από διεθνή μελέτη “HPV’s Economic Burden: Unmasking the benefits of the HPV prevention”3 που εκπονήθηκε από επιστημονική ομάδα με επικεφαλής τον Maarten Postma, Καθηγητή Φάρμακοοικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Groningen της Ολλανδίας με την οικονομική υποστήριξη της MSD, τα οποία συνέδεσε με δεδομένα πρόσφατης ελληνικής μελέτης μοντελοποίησης. Όπως σημείωσε, «εφόσον η Ελλάδα επιτύχει το στόχο του ΠΟΥ 90-70-90 έως το 2030, τα οικονομικά οφέλη μέχρι το 2047, όπου θα εξαλειφθεί ο καρκίνος τραχήλου μήτρας, εκτιμώνται σε 333 εκατ. ευρώ».

Στα οφέλη αυτά θα πρέπει να προστεθούν και τα αντίστοιχα από την πρόληψη και των λοιπών τύπων καρκίνου που σχετίζονται με τον HPV, αλλά και των γεννητικών κονδυλωμάτων, τα οποία χρειάζεται να μελετηθούν περαιτέρω.