Ο πληθυσμός των Ποντίων στην περιοχή του Ευξείνου Πόντου κατά την περίοδο 1914-1923 ανερχόταν στις 750.000. Στην περίοδο 1914-1918 και 1919-1923, κατόπιν συστηματικής διώξεως της τουρκικής Αρχής, 353.000 Πόντιοι χάνουν τη ζωή τους. Τα προμελετημένα σχέδια της νεοτουρκικής και της κεμαλικής Αρχής κατάφεραν την τελειωτική Γενοκτονία του Ποντιακού Ελληνισμού. Οι Τούρκοι, με την καταστροφική μανία τους, καταφέρνουν να ξεριζώσουν τους Έλληνες Ποντίους από τα παράλια του Ευξείνου Πόντου, όπου κατοικούσαν για 3.000 χρόνια και είχαν αναπτύξει ένα σπουδαίο ελληνικό πολιτισμό και μια λαμπρή ιστορία. Ο ίδιος ξεριζωμός επιφέρεται κατά μήκος της υπόλοιπης Μ. Ασίας εις βάρος Ελλήνων και άλλων μειονοτήτων, ιδιαίτερα μετά την πυρπόληση και καταστροφή της Σμύρνης.

Συνοπτική  παρουσίαση ιστορικών γεγονότων :

Από τις αρχές του 1914, η γερμανική στρατιωτική αποστολή στην Κωνσταντινούπολη υπέδειξε ότι οι ελληνικοί πληθυσμοί θα δημιουργούσαν πρόβλημα για την Τουρκία, σε περίπτωση στρατιωτικής εμπλοκής με τις Δυτικές Δυνάμεις (Αγγλία, Γαλλία, Ιταλία) κατά συνέπεια η μετακίνηση των πληθυσμών στο εσωτερικό της Ανατολίας ήταν επιβεβλημένη. Η ίδια υπόδειξη έγινε το 1895-96 και 1905-07 εις βάρος των Αρμενίων, προκαλώντας τότε 400.000 θύματα. Στη συνέχεια και μέχρι το 1915, περισσότεροι από 1.000.000 Αρμένιοι χάνουν τη ζωή τους, για να ολοκληρωθεί έτσι η γενοκτονία των Αρμενίων. Έλληνες και Αρμένιοι, τα δύο δυναμικότερα οικονομικά και πολιτισμικά στοιχεία σε όλη τη Μικρά Ασία και στον Πόντο, είναι οι κυριότεροι στόχοι της εθνικιστικής πολιτικής των Νεοτούρκων. Από το 1911 οι Νεότουρκοι καθιερώνουν την υποχρεωτική στράτευση των Ελλήνων του Πόντου, η οποία ανάγκασε χιλιάδες Ποντίων να μεταναστεύσουν στη Ρωσία. Με την έναρξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου το 1914, η Τουρκία καλεί σε γενική επιστράτευση. Τα εξοντωτικά μέτρα των Τούρκων μπαίνουν σε εφαρμογή. Επιστρατεύουν τους Έλληνες της Μ. Ασίας και του Πόντου, για να τους στείλουν στο πολεμικό μέτωπο και στα τάγματα εργασίας «αμελέ ταμπουρού», «τα τάγματα θανάτου»   στην Ανατολία, όπου τους υπέβαλαν σε βασανιστήρια, πολυήμερη πεζοπορία και πολυάριθμες κακουχίες. Με την λεγόμενη διαδικασία του  «λευκού θανάτου» χιλιάδες άνδρες πεθαίνουν από τις κακουχίες και τα βασανιστήρια. Ο Ποντιακός Ελληνισμός αντιδρά και έτσι  δημιουργούνται οι πρώτες αντάρτικες ομάδες Ποντίων από δραπέτες, άνδρες αποφασισμένους να προστατεύσουν τον ελληνικό πληθυσμό. Το Δεκέμβριο του 1916, οι Τούρκοι στρατηγοί Εμβέρ και Ταλαάτ σχεδιάζουν την εξόντωση του άμαχου ελληνικού πληθυσμού του Πόντου. Αρχίζει άμεση εξόντωση των ανδρών των πόλεων και γενική εξορία όλων των ανδρών και γυναικόπαιδων των χωριών στα ενδότερα της Ανατολής, με σκοπό τη σφαγή. Το πρόγραμμα ξεκινά από τις περιοχές της Σαμψούντας και της Πάφρας. Οι μαζικές εκτοπίσεις γυναικών και παιδιών από τα παράλια του Ευξείνου Πόντου στο εσωτερικό της Ανατολίας, του Κουρδιστάν μέχρι και τη Συρία, είναι πορείες θανάτου. Σφαγές, κρεμάλες και εκτελέσεις, φυλακές, λεηλασίες και βιασμοί ήταν η τακτική των Νεότουρκων, για να απαλλαγούν από τις μειονότητες.

19  Μαΐου 1919

Στις 19 Μαΐου το 1919, ο Μουσταφά Κεμάλ (ιδρυτής της νέας Τουρκίας) αποβιβάζεται στη Σαμψούντα, όπου οργανώνει τη δεύτερη φάση της Γενοκτονίας του Ποντιακού πληθυσμού στα παράλια του Ευξείνου Πόντου. Τα μέτρα εξοντώσεως συνεχίστηκαν μέχρι την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάννης στις 30 Ιανουαρίου 1923 και μέχρι την ανταλλαγή των πέραν των 2.000.000 Ελλήνων από τον Πόντο και τη Μικρά Ασία, και των 480.000 μουσουλμάνων από την Ελλάδα. Έσφαζαν, βίαζαν, βασάνιζαν, κατέστρεφαν.

Η κατάσταση σήμερα

Μέχρι σήμερα η Τουρκία, μετά από 106  χρόνια, αρνείται να παραδεχθεί τα φρικτά γεγονότα εναντίον των Αρμενίων και Ελλήνων, ένα μεγάλο έγκλημα ενάντια στην ανθρωπότητα, το έγκλημα του Ξεριζωμού και της Γενοκτονίας. Η αποσιώπηση των γεγονότων της ιστορίας από τους σημερινούς Τούρκους και τις τουρκικές κυβερνήσεις δημιουργεί το εμπόδιο για συγχώρεση και συμφιλίωση. Όπως έγραψε ο περίφημος Πόντιος συγγραφέας Δημήτρης Ψαθάς, στο βιβλίο του «Γη του Πόντου», «να ρίξουμε το πέπλο της λήθης στο παρελθόν, αλλά να ξέρουμε, όχι να κρύβουμε. Να αναγνωρίσουν οι Τούρκοι τα εγκλήματα των πατεράδων τους, αν πράγματι θέλουν και αυτοί να κατατεθούν στη σειρά των πολιτισμένων κρατών». Η 19η Μαΐου έχει καθορισθεί η ημέρα της Γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού. Πολυάριθμες εκδηλώσεις γίνονται εις μνήμην των χιλιάδων νεκρών Ποντίων –Ελλήνων , ενώ πολλές  είναι οι προσπάθειες για την παγκόσμια  αναγνώριση της  ποντιακής γενοκτονίας. Η Ελληνική βουλή με  το Ν. 2193/94 ,ψήφισε ομόφωνα την ανακήρυξη της 19ης Μαΐου ως, Ημέρα Μνήμης για τη Γενοκτονία των Ελλήνων στο Μικρασιατικό Πόντο, ακριβώς την  ημέρα που πριν 75 χρόνια ο Μουσταφά Κεμάλ αποβιβάστηκε στη Σαμψούντα. Το 2007 η Διεθνής Ένωση Μελετητών Γενοκτονιών (International Association of Genocide Scholars ή IAGS) αναγνώρισε επίσημα τη Γενοκτονία των Ελλήνων, μαζί με την Γενοκτονία των Ασσυρίων. Η Κύπρος ήταν η πρώτη χώρα που αναγνώρισε τη Γενοκτονία μετά την Ελλάδα, με απόφαση της Βουλής των Αντιπροσώπων στις 19 Μαΐου 1994 και έκτοτε τιμά τη μνήμη των θυμάτων. Εκτός αυτών η Γενοκτονία έχει αναγνωριστεί από τη Σουηδία στις 11 Μαρτίου 2021, την Αρμενία το Μάρτιο του 2015, μαζί με τη γενοκτονία των Ασσυρίων και την Ολλανδία, μαζί με τη γενοκτονία των Αρμενίων και Ασσυρίων, στις 9 Απριλίου 2015.Επιπλέον υπάρχουν και πολιτείες της Αμερικής που αναγνώρισαν τη Γενοκτονία. Αυτές είναι οι εξής:

• Νέα Υόρκη, 19 Μαΐου 2002
• Νιου Τζέρσεϊ, 2 Σεπτεμβρίου 2002
• Κολούμπια, 8 Δεκεμβρίου 2002
• Νότια Καρολίνα, 10 Ιανουαρίου 2003
• Τζόρτζια, 3 Φεβρουαρίου 2003
• Πενσιλβάνια, 12 Δεκεμβρίου 2003
• Φλόριντα, 20 Απριλίου 2005
• Κλίβελαντ, 11 Μαΐου 2005
• Ρόουντ Άιλαντ, 2008
• Ιντιάνα, Δεκέμβριος 2014
• Νότια Ντακότα, 26 Φεβρουαρίου 2015
• Δυτική Βιρτζίνια, 24 Απριλίου 2016

Αλλά και οι εξής πολιτείες της Αυστραλίας:

• Νότια Αυστραλία, 30 Απριλίου 2009
• Νέα Νότια Ουαλία. Την 1η Μαΐου 2013 η Γερουσία, και στις 12 Μαΐου η Βουλή αναγνώρισαν τη Γενοκτονία των Ελλήνων της Ανατολής, των Αρμενίων και των Ασσυρίων.

Από τον Καναδά τη Γενοκτονία αναγνέρισε το Τορόντο με ψήφισμα στις 4 Μαΐου του 2016, αλλά και οι πόλεις του Μόντρεαλ, η Οτάβα, το Λασάλ, η Οσάβα καθώς  και τα διαμερίσματα του Λαβάλ και του Βιλερέι Σεντ Μισέλ Παρκ Εξτενσιόν, αλλά και τα Δημοτικά Συμβούλια των πόλεων Βανκούβερ και Ρεγγίνας. Ο Καναδάς ως χώρα όμως δεν αναγνώρισε επίσημα τη Γενοκτονία.

Ήρθε, λοιπόν, το πλήρωμα του χρόνου για την παγκόσμια αναγνώριση της γενοκτονίας. Στο προσκλητήριο αυτής της ώρας δεν υπάρχει χώρος αδιαφορίας. Η λατρεμένη, για ορισμένους,  θεότητα της σκοπιμότητας, πεθαίνει. Όσοι δεν αντιλαμβάνονται αυτήν τη θεμελιακή προϋπόθεση διαρκώς θα παραπαίουν και ψυχικά θα έρπουν. Η αδιαφορία σε τέτοιες στιγμές εγγίζει τα όρια της ιστορικής προδοσίας. Τα θύματα της γενοκτονίας, όποια και αν ήταν, ό,τι και αν πίστευαν, τον αναστεναγμό που βγήκε από τα στήθη τους για τον άδικο θάνατό τους δεν τον άκουσε κανείς.

Η θυσία τους δεν είναι δυνατόν να πάει χαμένη.

Αιωνία τους η μνήμη…

Επιμέλεια παράθεσης ιστορικών στοιχείων

ΤΑΦΙΑΔΗΣ  Χρ. Νικόλαος

Λιμενικός