Μπορεί το πλαφόν στο μικτό περιθώριο κέρδους τόσο των προμηθευτικών όσο και των λιανεμπορικών επιχειρήσεων να επεβλήθη ως ένα έκτακτο μέτρο το 2020 με στόχο να συγκρατηθούν οι τιμές στα τεστ κορονοϊού και να διευρύνθηκε περαιτέρω το 2022 μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία σε βασικά προϊόντα διατροφής, ωστόσο μετρά ήδη πέντε χρόνια εφαρμογής.

Παρά το γεγονός ότι ο πληθωρισμός στα τρόφιμα έχει αποκλιμακωθεί και η κατάργηση του μέτρου αποτελεί πάγιο αίτημα της αγοράς την τελευταία διετία, ο υπουργός Ανάπτυξης, Τάκης Θεοδωρικάκος, αποφάσισε να το παρατείνει -για τελευταία φορά- για άλλους δύο μήνες, μέχρι τα τέλη Ιουνίου, ολοκληρώνοντας έτσι τον κύκλο του. Σύμφωνα με πληροφορίες, στόχος είναι να διατηρηθούν οι τιμές στα τωρινά επίπεδα και να αποφευχθούν υπέρμετρες ανατιμήσεις, σε μια αγορά ιδιαίτερα ρευστή, ειδικά μετά την επιβολή δασμών από τις ΗΠΑ.

Από την πλευρά τους, πάντως, εκπρόσωποι του οργανωμένου λιανεμπορίου τροφίμων, αναφέρουν στον «Ε.Τ.» της Κυριακής ότι η εν λόγω διάταξη έχει δημιουργήσει σημαντικά προβλήματα, κυρίως, στον καταναλωτή, καθώς στερεί από τις επιχειρήσεις τη δυνατότητα να προσφέρουν χαμηλότερες τιμές σε κάποιες κατηγορίες, ενώ βάζει εμπόδια σε επενδύσεις μεγάλων παραγωγικών εταιριών, περιορίζοντας έτσι τον ανταγωνισμό.

Υπενθυμίζεται ότι το πλαφόν στην κερδοφορία, που υπολογίζεται με βάση το περιθώριο μικτού κέρδους ανά μονάδα που ίσχυε την 31η Δεκεμβρίου του 2021, ισχύει για 60 κατηγορίες βασικών προϊόντων που πωλούνται στα σούπερ μάρκετ, όπως τρόφιμα, απορρυπαντικά κ.λπ., αλλά και για το βρεφικό γάλα και τα καύσιμα. Βέβαια, παρά το ότι είναι ένα μέτρο αυστηρό, οι τιμές, ειδικά την περίοδο 2022-2023, αυξήθηκαν ως αποτέλεσμα της ενεργειακής κρίσης, ωστόσο από πέρυσι τον Ιούλιο οι τιμές -στην πλειονότητά τους- μειώθηκαν ελαφρώς ή παρέμειναν σταθερές, όμως είναι αυξημένες έως και 70% σε σχέση με το 2022. 

Ελαιόλαδο

Σύμφωνα με έρευνα του «Ε.Τ.» της Κυριακής, η μεγαλύτερη ανατίμηση -παρά το πλαφόν- παρατηρήθηκε στο ελαιόλαδο, το οποίο από τα 7,66 ευρώ το λίτρο τον Μάρτιο του 2022 στα 8,61 ευρώ τρεις μήνες αργότερα, στα 9,09 ευρώ το 2023, για να εκτοξευτεί στη συνέχεια πάνω από τα 14 ευρώ, λόγω της μειωμένης παραγωγής τόσο στην Ελλάδα όσο και στις άλλες ελαιοπαραγωγικές χώρες. Αυτήν τη στιγμή, το ίδιο προϊόν πωλείται στα 13 ευρώ το λίτρο, ωστόσο οι προσφορές είναι συνεχείς και οι καταναλωτές μπορούν να το βρουν ακόμα και στα 8-9 ευρώ.

Απορρυπαντικά

Ακριβότερο κατά 67%, σε σχέση με τέσσερα χρόνια πριν, διατίθεται στα ράφια και υγρό απορρυπαντικό πιάτων, το οποίο εντάσσεται στα είδη όπου έχει επιβληθεί το πλαφόν στο μικτό περιθώριο κέρδους. Κόντρα στο μέτρο, η τιμή του από τα 1,73 ευρώ τον Μάρτιο του 2022, ανέβηκε στα 2,77 ευρώ το καλοκαίρι του 2023, υποχώρησε πέρυσι στα 2,54 ευρώ, λόγω της παρέμβασης στις προωθητικές ενέργειες που υποχρέωνε τις προμηθεύτριες εταιρίες να περιορίσουν κατά 30% τις προσφορές μειώνοντας τις αρχικές τιμές, και φέτος αυξήθηκε εκ νέου στα 2,89 ευρώ.

Γαλακτοκομικά

Ανατιμήσεις της τάξεως του 40% καταγράφονται και στα γαλακτοκομικά και τυροκομικά προϊόντα, κυρίως λόγω της αύξησης των τιμών των ζωοτροφών. Το φρέσκο γάλα από το 1,38 ευρώ το λίτρο τον Μάρτιο του 2022 ανέβηκε ελαφρώς στο 1,47 ευρώ το πρώτο τρίμηνο εφαρμογής του πλαφόν, ενώ περίπου 1,5 χρόνο αργότερα άγγιξε τα 1,80 ευρώ το λίτρο. Το καλοκαίρι του 2024 η τιμή του μειώθηκε οριακά στα 1,77 ευρώ το λίτρο, για να αυξηθεί και πάλι φέτος στα 1,94 ευρώ. Αντίστοιχα, η συσκευασμένη φέτα ΠΟΠ 400 γραμμαρίων από τα 4,84 ευρώ υποχώρησε στα 4 ευρώ τον Ιούνιο του 2022 και μέσα σε διάστημα ενός έτους εκτινάχθηκε στα 5,8 ευρώ, τιμή που διατηρήθηκε και τον Ιούλιο του 2024, ωστόσο σήμερα πωλείται στα 6,75 ευρώ, καταγράφοντας άνοδο κατά 39,5% την τελευταία τετραετία.

Αλευρα

Μεγάλες αυξήσεις σημειώθηκαν και στις τιμές των αλεύρων, τα οποία εισάγονται από την Ουκρανία, καθώς, παρά το πλαφόν, η τιμή του κιλού από το 1,28 ευρώ τον Μάρτιο του 2022 εκτινάχθηκε στα 1,73 ευρώ τον Ιούνιο του ίδιου έτους και στα 1,87 ευρώ τον Ιούλιο του 2023. Ωστόσο, από το 2024 μέχρι και σήμερα η τιμή του διαμορφώνεται στα 1,7 ευρώ το κιλό, με την ανατίμηση στην τετραετία να πλησιάζει το 34%. Αντίστοιχη εικόνα και στο ηλιέλαιο, το οποίο επίσης εισάγεται από την Ουκρανία, με την τιμή του από τα 3,62 ευρώ το πρώτο τρίμηνο του 2022 να φτάνει τα 4,29 ευρώ σε μόλις τρεις μήνες και να αυξάνεται περαιτέρω το 2024 στα 4,9 ευρώ, για να πέσει ελαφρώς φέτος στα 4,8 ευρώ το λίτρο.

Ο καφές

Απότομη και μεγάλη ήταν και η αύξηση της τιμής του στιγμιαίου καφέ, η οποία, αν και παρέμεινε σχετικά σταθερή από στα 7,21 ευρώ το 2022 και στα 7,56 το 2023, πέρυσι, όταν ξεκίνησε το ράλι της χρηματιστηριακής τιμής λόγω της μειωμένης παραγωγής σε Βραζιλία και Βιετνάμ, άγγιξε τα 7,7 ευρώ και αυτήν τη στιγμή στα σούπερ μάρκετ διατίθεται στα 9,38 ευρώ. Μικρότερες, αλλά επιβαρυντικές για την τσέπη των καταναλωτών ανατιμήσεις καταγράφηκαν, επίσης, σε ζυμαρικά, ρύζι και όσπρια, με τα τελευταία, ωστόσο, να παρουσιάζουν πληθωριστικές τάσεις την τελευταία διετία, γεγονός που σχετίζεται με τη μειωμένη παραγωγή.

Μικρές μειώσεις σε αβγά, κοτόπουλα και χαρτικά

Στον αντίποδα, μειώσεις σε βάθος τετραετίας εμφάνισαν και τρεις κατηγορίες προϊόντων, όπως τα αβγά, τα οποία πωλούνται οριακά φθηνότερα από το 2022, αλλά και το νωπό κοτόπουλο και τα χαρτικά. Ειδικότερα, το ολόκληρο κοτόπουλο από τα 4,5 ευρώ το κιλό τον Μάρτιο του 2022 υποχώρησε στα 3,74 ευρώ τρεις μήνες μετά και μέσα σε ένα έτος εκτινάχθηκε και πάλι σχεδόν στα 5 ευρώ το κιλό. Ωστόσο, από το 2024 μέχρι και σήμερα η τιμή του είναι στα 3,75 ευρώ το κιλό, χαμηλότερη κατά 16,7% συγκριτικά με το 2022.

Τέλος, τα ρολά υγείας έπειτα από μία διετία απότομης ανόδου από τα 7,41 στα 10,93 ευρώ, το 2024 η τιμή τους μειώθηκε στα 6,5 ευρώ και φέτος στα 5,85 ευρώ. Το γεγονός, πάντως, ότι στα περισσότερα είδη, τα οποία εντάσσονται στο μέτρο, παρατηρούνται σημαντικές αυξήσεις δεν σημαίνει ότι δεν λειτούργησε το πλαφόν, αλλά ότι οι διεθνείς πληθωριστικές πιέσεις παρέσυραν τις τιμές τους και εν τέλει τις σταθεροποίησαν σε υψηλά επίπεδα. Αλλωστε, οι έλεγχοι για αθέμιτη κερδοφορία από τις αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Ανάπτυξης ήταν συνεχείς, οδηγώντας όλο αυτό το διάστημα σε πρόστιμα εκατομμυρίων ευρώ.

ΤΙΜΕΣ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΣΟΥΠΕΡ ΜΑΡΚΕΤ