Η οδήγηση για πολλούς είναι ένα αυτονόητο μέσο ελευθερίας και αυτονομίας. Για κάποιους άλλους, όμως, αποτελεί πηγή βαθύτατου άγχους ή ακόμη και τρόμου.
Η λεγόμενη αμαξοφοβία επηρεάζει έως και το 25% του πληθυσμού, με το 68% να δηλώνει ότι έχει αισθανθεί φόβο τουλάχιστον μία φορά πίσω από το τιμόνι. Κι όμως, αυτή η διαταραχή παραμένει σε μεγάλο βαθμό αόρατη.
Η αμαξοφοβία δεν είναι απλή νευρικότητα. Εκδηλώνεται με συμπτώματα όπως δύσπνοια, θολή όραση, τάση λιποθυμίας, ακόμα και «παράλυση» της σκέψης. Μπορεί να εμφανιστεί όχι μόνο κατά την οδήγηση, αλλά και μόνο στη σκέψη ότι κάποιος πρέπει να οδηγήσει. Σύμφωνα με τον ψυχοθεραπευτή Luca Napoli, πρόκειται για μια αγχώδη διαταραχή που δεν συνδέεται απαραίτητα με την πραγματικότητα. Οπως και σε άλλες φοβίες, η αντίληψη του κινδύνου υπερισχύει των αντικειμενικών δεδομένων.
Η αμαξοφοβία είναι πιο συχνή στις γυναίκες (64%), κάτι που δεν σχετίζεται με μειωμένες ικανότητες, αλλά με την κοινωνική πίεση και την αίσθηση ότι κρίνονται συνεχώς όταν οδηγούν. Αρκετοί φοβούνται, επίσης, ότι οι άλλοι οδηγοί είναι επικίνδυνοι, στην πραγματικότητα, όμως, προβάλλουν πάνω τους τον δικό τους φόβο για απώλεια ελέγχου.
Οι αιτίες είναι πολλές: Τραυματικές εμπειρίες, κρίσεις πανικού, αγοραφοβία, γενικευμένο άγχος, ακόμη και κοινωνικές προκαταλήψεις. Η καχυποψία προς τους αερόσακους ή η δυσπιστία απέναντι στην τεχνολογία εντείνουν τη φοβία, ειδικά στους νεότερους οδηγούς, που βομβαρδίζονται καθημερινά με μηνύματα για τους κινδύνους της κυκλοφορίας.
Η αντιμετώπιση δεν είναι απλή ούτε αυτόματη. Περιλαμβάνει από την παραδοσιακή ψυχοθεραπεία μέχρι τις πιο σύγχρονες μεθόδους, όπως η εικονική πραγματικότητα. Το σημαντικότερο, όμως, είναι να αναγνωρίσουμε ότι πρόκειται για πραγματικό πρόβλημα – και όχι για προσωπική αδυναμία. Η αμαξοφοβία μπορεί να περιορίσει τη ζωή ενός ανθρώπου, αλλά με σωστή προσέγγιση μπορεί να ξεπεραστεί.
Ισως χρειαστεί να ξανασυστηθούμε με την οδήγηση. Να επανασυνδεθούμε με την απόλαυση του ταξιδιού, την ακρίβεια της μηχανής, την αυτοσυγκέντρωση και την επαφή με τον εαυτό μας. Οπως λέει και ο ειδικός, «η οδήγηση είναι μία από τις λίγες δραστηριότητες που μας επιτρέπουν να μείνουμε μόνοι με τις σκέψεις μας. Αν το συνειδητοποιήσουμε αυτό, μπορεί να ξαναγίνει πηγή χαράς – χωρίς φόβο».
