Η «ανάσα» που πήρε η Ευρώπη το τελευταίο τρίμηνο του 2022 από την υποχώρηση των τιμών της ενέργειας δημιουργεί προσδοκίες στην Ελλάδα για καλύτερες από το αναμενόμενο εξελίξεις στην οικονομία το 2023, σε ό,τι αφορά τις εξαγωγές, την κατανάλωση και τελικά το ΑΕΠ.
Προ ημερών, ο Ευρωπαίος επίτροπος αρμόδιος για τα οικονομικά θέματα Πάολο Τζεντιλόνι σε δηλώσεις του επεσήμανε ότι η «τεχνική» ύφεση που αναμενόταν για το τέλος του 2022 ήταν τελικά μικρότερη, ωστόσο δεν έκρυψε ότι η αβεβαιότητα είναι ακόμη πολύ μεγάλη. Τόνισε, όμως, ότι η πιθανότητα η ευρωζώνη να διαφύγει τον κίνδυνο της ύφεσης είναι πλέον μεγάλη.
Καλοκαιρία
Διπλωματικές πηγές από τις Βρυξέλλες ήταν πιο αναλυτικές τονίζοντας ότι η παράταση της καλοκαιρίας μέχρι και το τέλος του προηγούμενου χρόνου «μπορεί να αλλάξει το… παιχνίδι» και το 2023. Η Ευρώπη γλίτωσε έως τώρα επί δύο μήνες τον βαρύ χειμώνα που θα αύξανε τις τιμές της ενέργειας, κυρίως λόγω της ζήτησης για θέρμανση.
Οι ίδιες πηγές τόνιζαν ότι κυρίως τα βόρεια κράτη έμπαιναν στον χειμώνα απροετοίμαστα αφού ήταν δύσκολο να αντικαταστήσουν σε λίγους μήνες τη μεγάλη εξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο. Το θετικό της υπόθεσης ήταν ότι λόγω της ανησυχίας για την ενεργειακή επάρκεια γέμισαν ύστερα από πολλά χρόνια τις δεξαμενές αποθήκευσης του φυσικού αερίου μέχρι και το 95% εξασφαλίζοντας αποθέματα έως το τέλος Φεβρουαρίου. Με την παράταση της καλοκαιρίας όμως οι δεξαμενές αερίου στις αρχές του 2023 είναι ακόμη γεμάτες, πράγμα που σημαίνει ότι ο χειμώνας του 2023 μπορεί να περάσει χωρίς… θυσίες στην κατανάλωση και διαδοχικά blackout.
Με το αφήγημα αυτό συμφωνεί και η απόφαση για το πλαφόν της τιμής του φυσικού αερίου στα 180 ευρώ ενώ καθυστερούσε επί μήνες αφού οι βόρειες χώρες και κυρίως η Γερμανία ανησυχούσαν ότι με την επιβολή πλαφόν θα αντιμετώπιζαν ακόμη μεγαλύτερο κίνδυνο έλλειψης φυσικού αερίου. Μόλις, όμως, βεβαιώθηκαν ότι υπάρχει επάρκεια για τον χειμώνα ήραν τις άμυνές τους και δέχθηκαν το πλαφόν λίγο πριν απ’ το τέλος Δεκεμβρίου.
Το πλαφόν τιμής είναι ένα ανάχωμα για το οποίο η Ελλάδα πίεσε ώστε να χαμηλώσει η «οροφή» των τιμών του φυσικού αερίου στην εγχώρια αγορά και μαζί και οι τιμές του ηλεκτρικού που κόστισαν το 2022 περίπου 8 δισ. ευρώ. Συγκεκριμένα, η Ελλάδα πλήρωσε 6 δισ. ευρώ περισσότερα για φυσικό αέριο ενώ έδωσε από τον προϋπολογισμό περίπου 2 δισ. ευρώ σε επιδοτήσεις για τα τιμολόγια του ρεύματος πριν εφαρμόσει τη φορολόγηση των υπερκερδών.
Πρώτο τρίμηνο
Σε ό,τι αφορά τη μεγάλη εικόνα και τις προοπτικές του 2023 παράγοντες του υπ. Οικονομικών τονίζουν ότι τα πράγματα θα είναι μάλλον καλύτερα απ’ ό,τι αναμενόταν. Η μικρότερη ύφεση στην ευρωζώνη για το 4ο τρίμηνο του 2022 μπορεί εκτός απροόπτου να σημάνει ακόμη χαμηλότερη ύφεση ή και οριακή ανάπτυξη το πρώτο τρίμηνο του χρόνου. Μια τέτοια εξέλιξη βελτιώνει και τις προοπτικές για το πρώτο τρίμηνο της Ελλάδας. Η Ελλάδα έχει να περιμένει μια θετική επίδραση της οικονομίας της τάξης των 2 δισ. ευρώ για το πρώτο τρίμηνο του χρόνου λόγω της μεγαλύτερης ανάπτυξης της οικονομίας το 2022.
Ο ρυθμός ανάπτυξης για τον προηγούμενο χρόνο αναμένεται ότι θα είναι πάνω από 6%, μεταφέροντας τη… θετική δυναμική και στο πρώτο τρίμηνο του χρόνου. Αυτό σημαίνει μικρότερη επιβράδυνση για τις εξαγωγές και την ιδιωτική κατανάλωση (η πρόβλεψη είναι ότι και τα δύο μεγέθη θα αυξηθούν οριακά κατά 1,3% το 2023), η οποία μαζί με την αύξηση των επενδύσεων που αναμένεται να ξεπεράσουν τα 20 δισ. ευρώ θα δώσει ένα καλύτερο αποτέλεσμα για την περίοδο Ιανουαρίου-Μαρτίου, η οποία αναμενόταν ότι θα είναι η χειρότερη όλης της χρονιάς. Με ένα καλύτερο πρώτο τρίμηνο, ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας θα ξεπεράσει το 2% έναντι 1,8% που προβλέπει ο προϋπολογισμός. Τούτο, ακόμη και αν υπάρξει πίεση στην τιμές του φυσικού αερίου την άνοιξη από την επάνοδο της βιομηχανικής παραγωγής στη Βόρεια Ευρώπη και άρα την αύξηση της ζήτησης.
«ΑΓΚΑΘΙ» Ο ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ
Συνέχιση στήριξης, πιθανόν να ληφθούν και νέα μέτρα
Αν το πρόβλημα με τις τιμές ενέργειας υποχωρήσει, το πρόβλημα που μένει να αντιμετωπιστεί θα είναι οι τιμές των τροφίμων, οι οποίες αναμένεται να συνεχίσουν την ανοδική τους πορεία τουλάχιστον μέχρι και τα μέσα του χρόνου. Στην κατεύθυνση της βελτίωσης των εισοδημάτων εφαρμόζονται ήδη μόνιμα μέτρα ύψους 2,2 δισ. ευρώ, που αφορούν σε φοροελαφρύνσεις και σε μείωση εισφορών, ενώ στη ρίζα του προβλήματος, δηλαδή τις τιμές στο ράφι, ελάφρυνση αναμένεται από το «market pass» που θα αρχίσει να εφαρμόζεται από τον επόμενο μήνα μέχρι και το τέλος Ιουλίου. Η κυβέρνηση δεν έχει αποκλείσει νέα μέτρα, έκτακτα ή και μόνιμα, ανάλογα με τον δημοσιονομικό χώρο που θα προκύψει, τα οποία θα οριστικοποιηθούν το επόμενο διάστημα και θα εφαρμοστούν έως το τέλος του χρόνου.
