Σημαντικά βήματα προς την κατεύθυνση του περιορισμού της φοροδιαφυγής έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια. Τα πλέον τολμηρά βήματα, όμως, για τον περιορισμό της φοροδιαφυγής έγιναν από το φθινόπωρο του 2023 μέχρι και σήμερα.

Ειδικότερα: 

1 Τον Δεκέμβριο του 2023 ψηφίστηκε ο Ν. 5073/2023 με τον οποίο νομοθετήθηκαν τα εξής μέτρα κατά της φοροδιαφυγής:

Α) Αξιοποίηση νέων τεχνολογιών για ελέγχους και διασταυρώσεις

• Eσοδα και δαπάνες επιχειρήσεων στην πλατφόρμα myData:Εντός του 2024 έγινε υποχρεωτική η ανάρτηση των δεδομένων των εσόδων και των δαπανών των επιχειρήσεων στην πλατφόρμα myData. Νομοθετήθηκε δε κανόνας σύμφωνα με τον οποίο τα φορολογητέα ακαθάριστα έσοδα από επιχειρηματική δραστηριότητα δεν μπορεί να είναι μικρότερα από τα έσοδα που έχουν διαβιβαστεί στην πλατφόρμα. Επίσης, οι δαπάνες μιας επιχείρησης που δεν έχουν διαβιβαστεί στην πλατφόρμα myData δεν αναγνωρίζονται για έκπτωση από τα ακαθάριστα έσοδά της. Ο κανόνας αυτός εφαρμόζεται πλήρως από την 1η-1-2025 στις δηλώσεις ΦΠΑ, όπου μεταφέρονται αυτόματα και προσυμπληρώνονται τα δεδομένα εσόδων και εξόδων. Κι αυτό διότι έχουν καταργηθεί, πλέον, όλα τα περιθώρια τροποποιήσεων των προσυμπληρωμένων δεδομένων των εσόδων προς τα κάτω και των προσυμπληρωμένων δεδομένων των εξόδων προς τα πάνω, με βάση τα αναρτηθέντα στην πλατφόρμα myData φορολογικά στοιχεία. Από το 2026 τα περιθώρια τέτοιων τροποποιήσεων θα καταργηθούν και στις δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος, όπου και εκεί μεταφέρονται ήδη και προσυμπληρώνονται τα δεδομένα εσόδων και εξόδων.
• Υποχρεωτικά ηλεκτρονικά τιμολόγια: Δρομολογήθηκε η υποχρεωτική ηλεκτρονική τιμολόγηση. Συγκεκριμένα, ορίστηκε ως καταληκτική ημερομηνία η 31η Δεκεμβρίου 2024, προκειμένου οι επιχειρήσεις να επιλέξουν την αποκλειστική χρήση ηλεκτρονικής τιμολόγησης. Μέχρι να γίνει πλήρως υποχρεωτική η ηλεκτρονική τιμολόγηση επεκτάθηκαν τα κίνητρα για όσους την εφαρμόζουν νωρίτερα. Τα κίνητρα για όσους κάνουν χρήση της ηλεκτρονικής τιμολόγησης είναι τα εξής: Ταχύτερες επιστροφές φόρων, παραγραφή φορολογικών υποθέσεων στα τρία χρόνια και υπεραποσβέσεις για τεχνολογικό εξοπλισμό για όλες τις επιχειρήσεις και τους επαγγελματίες που εκδίδουν αποκλειστικά με ηλεκτρονικό τρόπο τα τιμολόγιά τους, τα οποία διαβιβάζονται στην ψηφιακή πλατφόρμα myDATA. 

Β) Περιορισμός της χρήσης μετρητών

• Απαγόρευση μετρητών στις αγορές ακινήτων:Το τίμημα για αγοραπωλησίες ακινήτων καταβάλλεται αποκλειστικά με τραπεζικά μέσα πληρωμής. Κάθε συμβόλαιο που καταγράφει προκαταβολή, μερική ή ολική εξόφληση με μετρητά θεωρείται άκυρο και απαγορεύεται η μεταγραφή του. Οι παραβάτες τιμωρούνται με πρόστιμο ίσο με το 10% του τιμήματος που καταβλήθηκε με μετρητά, κατ’ ελάχιστο 10.000 και μέχρι 500.000 ευρώ, για κάθε παράβαση.
• Καταβολή επιδομάτων σε χρεωστική κάρτα: Θεσμοθετήθηκε και δρομολογείται, πλέον, άμεσα η πληρωμή του 50% της πλειονότητας των κοινωνικών και προνοιακών επιδομάτων (επιδόματα τέκνων, επίδομα γέννησης, επιδόματα ανεργίας) μέσω τραπεζικών καρτών. Σε συνδυασμό με τη διασύνδεση των ταμειακών μηχανών με τα POS, το μέτρο αποκλείει τη διοχέτευση των επιδομάτων προς την παραοικονομία.
• Πρόστιμο για συναλλαγές με μετρητά:Το πρόστιμο για αγορές αξίας πάνω από 500 ευρώ με μετρητά, το οποίο σήμερα ήταν μόλις 100 ευρώ, διαμορφώθηκε ήδη από το 2024 στο διπλάσιο της αξίας της απόδειξης.
• Υποχρεωτικά ηλεκτρονικές συναλλαγές για προϊόντα με φόρο κατανάλωσης:Ολες οι συναλλαγές μεταξύ επιχειρήσεων για προϊόντα που υπόκεινται σε ειδικό φόρο κατανάλωσης, φόρο κατανάλωσης και τέλος ταξινόμησης γίνονται, υποχρεωτικά και ανεξαρτήτως ποσού, με τη χρήση ηλεκτρονικών μέσων πληρωμής. Η ρύθμιση περιλαμβάνει τόσο το εγχώριο όσο και το διεθνές εμπόριο (εισαγωγές – εξαγωγές) με χώρες της Ε.Ε. και τρίτες χώρες. Δεν αφορά τις συναλλαγές μεταξύ επιχειρήσεων και ιδιωτών ή μεταξύ ιδιωτών. 

2 Επιπλέον, από τις αρχές του 2022 έως τις αρχές του 2025 ολοκληρώθηκαν τέσσερις πολύ σημαντικές παρεμβάσεις που αποτελούν ισχυρά πλήγματα στα κυκλώματα της φοροδιαφυγής:

α) Η υποχρέωση όλων των επιχειρήσεων που πραγματοποιούν λιανικές συναλλαγές πώλησης προϊόντων ή παροχής υπηρεσιών να διαβιβάζουν αυτόματα στη Φορολογική Διοίκηση τα δεδομένα των αποδείξεων που εκδίδουν από τα ταμειακά τους συστήματα. Η διαβίβαση γίνεται, πλέον, αυτόματα, με την έκδοση κάθε απόδειξης στο σύστημα e-send της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ).

β) Η διασύνδεση των ταμειακών συστημάτων των επιχειρήσεων με τα συστήματα ηλεκτρονικών πληρωμών EFT/POS.

γ) Η επέκταση της υποχρέωσης κατοχής συστήματος ηλεκτρονικών πληρωμών EFT/POS σε όλους τους κλάδους επιχειρήσεων που πραγματοποιούν λιανικές συναλλαγές πώλησης προϊόντων ή παροχής υπηρεσιών.

δ) Η εξάλειψη των περιθωρίων τροποποιήσεων των δεδομένων του myData στις προσυμπληρωμένες δηλώσεις ΦΠΑ. Ολα τα δεδομένα των εσόδων και των δαπανών των επιχειρήσεων, όπως αναρτώνται στην πλατφόρμα myData -με βάση τις υποβολές των εκδοθέντων τιμολογίων και λοιπών φορολογικών στοιχείων-, μεταφέρονται αυτόματα και προσυμπληρώνονται στις δηλώσεις ΦΠΑ χωρίς περιθώρια μειώσεων των προσυμπληρωμένων ποσών των εσόδων και αυξήσεων των προσυμπληρωμένων ποσών των δαπανών.

Επιχειρήσεις: Αυξήθηκαν κατά 6,6 δισ. ευρώ οι e-συναλλαγές

Το αποτέλεσμα της συνδυαστικής εφαρμογής των μέτρων είναι η θεαματική αύξηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών, που φανερώνονται υποχρεωτικά στην εφορία. Πέρυσι οι ηλεκτρονικές συναλλαγές των επιχειρήσεων που φανερώθηκαν υποχρεωτικά στην εφορία αυξήθηκαν κατά 6,6 δισ. ευρώ, από 61,1 δισ. ευρώ το 2023 σε 67,7 δισ. ευρώ το 2024. Και η αύξηση αναμένεται να είναι ακόμη μεγαλύτερη φέτος και τα επόμενα χρόνια. Κι αυτό συμβαίνει και θα εξακολουθεί να συμβαίνει διότι οι πληρωμές προς τις επιχειρήσεις γίνονται, πλέον, στη συντριπτική τους πλειονότητα, μέσω της χρήσης των χρεωστικών ή πιστωτικών καρτών ή των καρτών πληρωμών των πελατών, οι οποίες «περνιούνται» από τα μηχανήματα POS των επιχειρηματιών, που είναι διασυνδεδεμένα πλήρως με τις ταμειακές μηχανές τους. Ως εκ τούτου, οι επιχειρηματίες που είναι υποχρεωμένοι να δέχονται πληρωμές με κάρτες μέσω POS εξαναγκάζονται να εκδίδουν αποδείξεις λιανικών συναλλαγών από τις άρρηκτα συνδεδεμένες με τα POS ταμειακές μηχανές τους, σε μεγαλύτερη έκταση και συχνότητα. Τα δεδομένα των αποδείξεων αυτών οι επιχειρηματίες είναι επιπλέον υποχρεωμένοι να τα διαβιβάζουν καθημερινά στην εφορία και ειδικότερα στην πλατφόρμα των ηλεκτρονικών φορολογικών βιβλίων myData, μέσω του συστήματος e-send, το οποίο υλοποιεί την υποχρεωτική διασύνδεση μεταξύ ταμειακών μηχανών και πλατφόρμας myData. Στη συνέχεια, τα διαβιβασμένα στην πλατφόρμα myData δεδομένα των εισπράξεων μέσω POS προσαυξημένα με τα δεδομένα των εισπράξεων σε μετρητά μεταφέρονται και προσυμπληρώνονται στις δηλώσεις ΦΠΑ των επιχειρήσεων, χωρίς περιθώρια τροποποίησής τους προς τα κάτω.

Σε ψηφιακή μορφή, δελτίο αποστολής και πελατολόγιο

Εντός του 2025 προωθούνται επίσης:

• Ψηφιακό δελτίο αποστολής: Οι επιχειρήσεις θα υποχρεώνονται να εκδίδουν ψηφιακά παραστατικά διακίνησης και να διαβιβάζουν τα δεδομένα τους στην ψηφιακή πλατφόρμα myData. Με αυτόν τον τρόπο οι φορολογικές Αρχές θα έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθούν εξ αποστάσεως και σε πραγματικό χρόνο κάθε προϊόν που διακινείται στη χώρα μας από την ώρα της εισαγωγής του ή της παραγωγής του ή της κατασκευής του στην Ελλάδα μέχρι την ώρα της παραλαβής του από τον επιχειρηματία, που θα το διαθέσει στην κατανάλωση. H ΑΑΔΕ θα είναι σε θέση να γνωρίζει, παραδείγματος χάριν, για κάθε αγροτικό προϊόν που διακινείται από την αποθήκη του εμπόρου ή το χωράφι μέχρι να φτάσει στην εγκατάσταση του παραλήπτη όλους τους πιθανούς ενδιάμεσους σταθμούς και να προσδιορίζει και το συνολικό κόστος πωληθέντων για την κάθε οντότητα. Την ίδια δυνατότητα θα έχει, επί παραδείγματι, και για τα καύσιμα που διακινούνται προς τα πρατήρια λιανικής πώλησης και για τα πάσης φύσεως οικοδομικά υλικά που διακινούνται από τους κατασκευαστές τους προς τους εργολάβους ή προς επιτηδευματίες που παρέχουν υπηρεσίες επισκευής και συντήρησης κατοικιών στο ευρύ κοινό.
• Ψηφιακό πελατολόγιο: Ουσιαστικά θα είναι ένα ψηφιακό βιβλίο πελατών online διασυνδεδεμένο με την ΑΑΔΕ, το οποίο θα υποχρεωθούν να τηρούν υποχρεωτικά συγκεκριμένοι κλάδοι ελεύθερων επαγγελματιών και επιτηδευματιών. Θα παρακολουθείται δηλαδή από την ΑΑΔΕ σε πραγματικό χρόνο, ενώ θα υπάρχει η δυνατότητα διασταυρώσεων και συγκρίσεων με ομοειδείς επιχειρήσεις. Το ψηφιακό πελατολόγιο θα ξεκινήσει από κλάδους όπως συνεργεία, φανοποιεία, πλυντήρια αυτοκινήτων και χώροι στάθμευσης και θα επεκταθεί και σε άλλους κλάδους εντός του 2025,όπως οι ιατροί, οι δικηγόροι, οι λογιστές και οι συμβολαιογράφοι.

Τέλος, από την 1η-7-2025 θα καθιερωθεί η υποχρεωτική ηλεκτρονική τιμολόγηση για όλες τις επιχειρήσεις και τους ελεύθερους επαγγελματίες, δηλαδή η υποχρέωση όλων των επιχειρήσεων και των ελεύθερων επαγγελματιών να εκδίδουν ηλεκτρονικά τα τιμολόγιά τους, ώστε να διαβιβάζονται αυτόματα, την ίδια στιγμή, στην πλατφόρμα myData.

Οι influencers που μπήκαν στο στόχαστρο της ΑΑΔΕ

Ειδικό επιχειρησιακό σχέδιο για τον εντοπισμό της φοροδιαφυγής που κρύβεται πίσω από τις δραστηριότητες των influencers του Διαδικτύου εφαρμόζει η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ). Με ειδικούς αλγόριθμους που «τρέχουν» συνδυαστικές διασταυρώσεις, αλλά και την Τεχνητή Νοημοσύνη, οι φοροελεγκτές της ΑΑΔΕ κάνουν φύλλο και φτερό τους τραπεζικούς λογαριασμούς και άλλα δεδομένα που αφορούν τους influencers.

Βασικός στόχος είναι ο εντοπισμός φυσικών προσώπων και επιχειρήσεων που πωλούν αγαθά και υπηρεσίες χωρίς να εκδίδουν παραστατικά, αλλά και φορολογουμένων που δεν δηλώνουν τα ποσά που λαμβάνουν για την προβολή συγκεκριμένων προϊόντων.

Για αυτόν τον σκοπό, ειδική ομάδα της ΑΑΔΕ έχει αναλάβει να κάνει φύλλο και φτερό το facebook, το Instagram, το TikTok και άλλα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, προκειμένου να αντλήσει στοιχεία για το ποιοι και πόσοι από τους εν λόγω φορολογουμένους δηλώνουν μικρά έσοδα, αλλά κάνουν πολυτελή βίο με ακριβά αυτοκίνητα, διαμονές σε ακριβά ξενοδοχεία κ.λπ.

Σύμφωνα με πληροφορίες, η ΑΑΔΕ έχει κατατάξει τους influencers, που πρόκειται να ελεγχθούν κατά προτεραιότητα από τον ελεγκτικό μηχανισμό, ως εξής:

1) Nano-influencers: Από 1.000 έως 10.000 ακολούθους εκτιμάται ότι βγάζουν από 20 έως 100 ευρώ ανά ανάρτηση.
2) Micro-influencers: Από 10.000 έως 50.000 ακολούθους, με κέρδος από 30 έως 200 ευρώ ανά ανάρτηση.
3) Mid-tier influencers: Από 50.000 έως 500.000 ακολούθους, με κέρδος από 80 έως 650 ευρώ ανά ανάρτηση.

4) Macro-influencers: Από 500.000 έως ένα εκατομμύριο ακόλουθοι, με κέρδος από 150 έως 1.500 ευρώ ανά ανάρτηση.
5) Mega-influencers: Πάνω από ένα εκατομμύριο ακόλουθοι, με κέρδος πάνω από 1.500 ευρώ ανά ανάρτηση.