Μία περίοδο έντονων και πολυδιάστατων πολιτικών διεργασιών σε όλα τα κόμματα εγκαινίασε αιφνιδιαστικά ο Κυριάκος Μητσοτάκης, με δημόσια παρέμβασή του την προηγούμενη εβδομάδα. Ορίζοντας τον χρόνο των εκλογών στο τέλος της άνοιξης του 2023 και κάνοντας στροφή στην στρατηγική του, ανοίγοντας το παράθυρο για κυβερνήσεις συνεργασίας, ο Πρωθυπουργός ουσιαστικά άλλαξε εν μιά νυκτί το πολιτικό τοπίο.

«Στόχος είναι η σταθερότητα, όχι επί τούτω η αυτοδυναμία. Στόχος είναι η δυνατότητα να παίρνουμε αποφάσεις γρήγορα και να μπορούμε να αντιμετωπίζουμε αποτελεσματικά κρίσεις, διότι οι κρίσεις, δυστυχώς, φοβάμαι ότι θα είναι μια πραγματικότητα που θα είναι μαζί μας» τόνισε ο Κυριάκος Μητσοτάκης μιλώντας την Τρίτη στο Φόρουμ του «Οικονομικού Ταχυδρόμου» και συμπλήρωσε: «Από εκεί και πέρα, ο λαός θα μας υποδείξει τελικά εάν η χώρα θα κυβερνηθεί από ένα κόμμα ή από περισσότερα κόμματα από ένα. Το βέβαιο είναι ότι η χώρα θα κυβερνηθεί με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο. Αλλά αυτή δεν είναι δική μας απόφαση». 

Ριζική αλλαγή στρατηγικής

Η παρέμβαση αυτή προκάλεσε αμέσως αλυσιδωτές αντιδράσεις των κομμάτων, τα οποία έσπευσαν να την ερμηνεύσουν, είτε μιλώντας για ηττοπάθεια, είτε απορρίπτοντας εκ προοιμίου τα ενδεχόμενα συνεργασίας. Στην πραγματικότητα όμως πρόκειται για μία «ριζική αλλαγή στρατηγικής για τον κ. Μητσοτάκη, που μετακινείται από τη λογική και τη ρητορική της αυτοδυναμίας οπωσδήποτε στη λογική της σταθερότητας, έστω με συμμαχικές κυβερνήσεις» όπως σημείωσε από το ίδιο βήμα μία ημέρα αργότερα ο Ευάγγελος Βενιζέλος.

Κατά τα όσα υπογράμμισε ο πρώην αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, η στρατηγική επιλογή του Πρωθυπουργού «επηρεάζει αυτομάτως τη στρατηγική των άλλων κομμάτων, διότι και οι άλλοι δεν μπορούν να επαναπαύονται στο ότι η ΝΔ θα διεκδικήσει πάση δυνάμει αυτοδυναμία και μόνο αυτοδυναμία. Αρα η λέξη συνεργασία, συμμαχική κυβέρνηση, σημαίνει και για τους άλλους άλλες ευθύνες, διότι πρέπει να είναι σε θέση να δώσουν απαντήσεις, έστω μετά τις δεύτερες εκλογές».

Ο διπλός στόχος της στροφής

Η πραγματική πολιτική επιδίωξη του Πρωθυπουργού, η οποία περιγράφεται και υπηρετείται πλέον από την κυβέρνηση, θα ξεδιπλωθεί στη διάρκεια του διαστήματος έως τις εκλογές. Σε πρώτο επίπεδο ωστόσο έχει ήδη ορατά αποτελέσματα.

Η πίεση προς το ΚΙΝΑΛ είναι δεδομένη και ομολογείται και από το περιβάλλον του Μεγάρου Μαξίμου. Υπό τη νέα του ηγεσία και καθώς καλείται να διατηρήσει ζωντανή την αίσθηση της δημοσκοπικής του ανάκαμψης, το κόμμα υποχρεώνεται σε αναπροσαρμογές, ενώ προκαλείται να τοποθετηθεί ως προς τις στρατηγικές κατευθύνσεις της χώρας και να επαναχαράξει τις διαχωριστικές γραμμές έναντι της κυβέρνησης και – κυρίως – του ΣΥΡΙΖΑ.

Την ίδια στιγμή ωστόσο η κίνηση του Πρωθυπουργού αξιολογείται και ως μία παρακαταθήκη εν όψει όσων συμβούν στις εκλογικές αναμετρήσεις. Παίζοντας το χαρτί της σταθερότητας και δίχως να εγκαταλείπει την επιδίωξη της αυτοδυναμίας, ο Κυριάκος Μητσοτάκης στην πραγματικότητα μεταθέτει από σήμερα την πολιτική ευθύνη για την άρση της εκκρεμότητας έπειτα από τις πρώτες εκλογές της άνοιξης του 2023 σε όσα κόμματα προτάξουν τα (μικρο)κομματικά οφέλη έναντι της σταθερότητας και της κυβερνησιμότητας. Κατά τα όσα ήδη εκτιμούν πολιτικοί παράγοντες, η τακτική αυτή ισοδυναμεί με την εγγραφή μίας πολιτικής υποθήκης εν όψει της δεύτερης κάλπης, η οποία εν τέλει μπορεί και να επιδράσει ευεργετικά στο εκλογικό ποσοστό της ΝΔ, εφόσον κυριαρχήσει το σκεπτικό ότι θα πρέπει να αποφευχθεί μία περίοδος πολιτικής ρευστότητας και αβεβαιότητας.

Την ίδια στιγμή, πάντως, κυβερνητικές πηγές επιβεβαιώνουν ότι η επιλογή του Κυριάκου Μητσοτάκη να προσδιορίσει τον χρόνο των εκλογών απευθυνόταν και στο εσωτερικό της κυβέρνησης. Γνωρίζοντας το κλίμα στην ΚΟ και σε ορισμένα υπουργικά γραφεία, όπου οι πρόωρες εκλογές είχαν σχεδόν προεξοφληθεί, το Μέγαρο Μαξίμου θέλησε να διαμηνύσει σε όλους ότι οφείλουν να στραφούν στα καθήκοντά τους και στην υλοποίηση του κυβερνητικού έργου.

Η νέα συνθήκη στο πολιτικό τοπίο της χώρας θέτει πάντως την κυβέρνηση ενώπιον μεγάλων προκλήσεων. Οι εξελίξεις στο μέτωπο της ακρίβειας, με τον πληθωρισμό να εκτινάσσεται τον Μάρτιο στο 8%, μοιάζουν υπό τις παρούσες συνθήκες ανεξέλεγκτες και οι πολιτικές επιπτώσεις του φαινομένου είναι ήδη ορατές στις δημοσκοπήσεις. Η φθορά της κυβέρνησης επιταχύνεται, κυρίως με ενδείξεις δυσαρέσκειας στα ποιοτικά στοιχεία, ενώ παράλληλα επανεμφανίζονται τάσεις ενίσχυσης των λαϊκιστικών δυνάμεων και της άκρας Δεξιάς, των «παραδοσιακών» δηλαδή υποδοχέων της δυσφορίας ορισμένων ομάδων πολιτών.

Το φαινόμενο παρακολουθείται στενά από το Μέγαρο Μαξίμου και συνομιλητές του Πρωθυπουργού δεν κρύβουν την ανησυχία τους ως προς την εξέλιξή του, στην περίπτωση κατά την οποία η σημερινή συνθήκη παραταθεί, πόσω δε μάλλον αν παγιωθεί. Υπό αυτό το πρίσμα, ο χρόνος έως τις εκλογές προεξοφλείται ότι δεν θα είναι ένας περίπατος για την κυβέρνηση.

Ενδεικτική της ανησυχίας η οποία διαμορφώνεται ως προς αυτά σε πολιτικούς κύκλους ήταν μία αποστροφή της ομιλίας του Προέδρου της Βουλής Κώστα Τασούλα κατά τη διάρκεια της διάσκεψης των Προέδρων των Κοινοβουλίων της ΕΕ την προηγούμενη εβδομάδα: «Η Δύση πρέπει να στηρίξει και τις κοινωνίες από τις οικονομικές επιπτώσεις του πολέμου, κυρίως την ακρίβεια. Οχι με αερογέφυρες πλέον, αλλά με στοχευμένα οικονομικά μέτρα. Ο λαϊκισμός δεν πρέπει να φουντώσει στη Δύση εξαιτίας ελλείψεων τροφίμων και ακρίβειας. Αυτού του είδους ο λαϊκισμός θα λειτουργήσει ως η 5η φάλαγγα του Πούτιν!» σημείωσε ο Πρόεδρος της Βουλής.

Μέτρα αποκλιμάκωσης των υψηλών ενοικίων

Οι νέες πολιτικές παράμετροι και η παρατεταμένη αβεβαιότητα λόγω του συνεχιζόμενου πολέμου στην Ουκρανία μεταφέρουν την πίεση στο οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης και στην αναζήτηση αποτελεσματικών παρεμβάσεων.

Τις αμέσως προσεχείς εβδομάδες αναμένεται η οριστικοποίηση της ποσοστιαίας αύξησης του κατώτατου μισθού, η οποία θα ισχύει από την 1η Μαΐου, ενώ ήδη ο Πρωθυπουργός εξήγγειλε νέες πρωτοβουλίες στο πεδίο της στέγης. Στο Φόρουμ του «Ο.Τ.» μίλησε για μία πολιτική στέγης για τους νέους, ενώ κατά τη συνάντησή του με την Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου την Παρασκευή σημείωσε: «Το μυαλό μας είναι πρώτα και πάνω απ’ όλα στους χαμηλόμισθους, στους χαμηλοσυνταξιούχους, ειδικά στους ανθρώπους οι οποίοι ζουν στο νοίκι, που δεν έχουν τη δυνατότητα να έχουν τουλάχιστον την ασφάλεια της ατομικής ιδιοκτησίας, αυτούς πρέπει να στηρίξουμε».

Κατά πληροφορίες, το υπό επεξεργασία σχέδιο της κυβέρνησης θα αφορά την παροχή κινήτρων για την αξιοποίηση και την επιστροφή κλειστών ακινήτων και διαμερισμάτων στην αγορά, τη στοχευμένη επιδότηση ενοικίων για συγκεκριμένες κατηγορίες πολιτών και άλλες παρεμβάσεις, με στόχο, αφενός, την αντιστάθμιση του υψηλού κόστους διαβίωσης και, αφετέρου, την αποκλιμάκωση των ενοικίων.

Αδειάζουν τον Πέτσα για τον ΦΠΑ

Από την κυβέρνηση απορρίπτεται πάντως αυτή την περίοδο μία μείωση του ΦΠΑ, έστω και σε κάποια αγαθά. Ο ίδιος ο Πρωθυπουργός ανέφερε ότι είναι ένα όπλο στη φαρέτρα της κυβέρνησης. Ωστόσο, κυβερνητικές πηγές επιχείρησαν με εμφατικό τρόπο να ματαιώσουν την προσδοκία την οποία αναζωπύρωσε με δηλώσεις του ο αναπληρωτής υπουργός Εσωτερικών Στέλιος Πέτσας, ο οποίος την Παρασκευή προεξόφλησε ότι αναμένονται σύντομα μειώσεις του ΦΠΑ στα τρόφιμα ή και σε άλλα αγαθά.

Στο τραπέζι τα σενάρια για ανασχηματισμό

Επειτα και από την, κατά τα φαινόμενα, οριστική ματαίωση των σεναρίων για πρόωρες εκλογές, στην πολιτική συζήτηση επανέρχεται το θέμα των αλλαγών στο κυβερνητικό σχήμα, καθώς θεωρείται ότι ο Πρωθυπουργός θα επιδιώξει σε χρόνο που εκείνος θα αποφασίσει να διαμορφώσει τη σύνθεση του Υπουργικού Συμβουλίου με το οποίο θα φτάσει ως τις κάλπες. Τα πεδία των παρεμβάσεων δεν είναι ακόμη προσδιορισμένα, ωστόσο έντονη είναι η φημολογία για ορισμένα πρόσωπα. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγεται ο πρώην βουλευτής και υπουργός του ΠαΣοΚ Γιάννης Μανιάτης για το χαρτοφυλάκιο της Ενέργειας, δεδομένης της εμπειρίας και της κατάρτισής του επί του αντικειμένου. Το γεγονός ότι οι αποστάσεις του στελέχους της Κεντροαριστεράς από τη νέα ηγεσία του ΚΙΝΑΛ είναι μεγάλες και μάλλον οριστικές, μάλλον διευκολύνει τις αποφάσεις για αξιοποίησή του. Και πάντως κυβερνητικές πηγές δεν διαψεύδουν ότι οι γνώμες για τον Γιάννη Μανιάτη στο Μέγαρο Μαξίμου είναι θετικές και ότι οι δημόσιες παρεμβάσεις του παρακολουθούνται με ενδιαφέρον. Ο ίδιος αρνείται να σχολιάσει τη σχετική φημολογία περί ένταξής του στην κυβέρνηση.

Ανοίγει μέτωπο στην Παιδεία

Η νέα πολιτική περίοδος, όπως αυτή ορίστηκε από τις πρόσφατες παρεμβάσεις του Πρωθυπουργού, ξεκινά με την κυβέρνηση να εμφανίζεται αποφασισμένη να πιάσει και πάλι το νήμα των μεταρρυθμίσεων ή ακόμη και να ανοίξει μέτωπα. Μία πρώτη ένδειξη είναι το νομοσχέδιο του υπουργείου Παιδείας για τη μεταρρύθμιση της Ανώτατης Εκπαίδευσης, το οποίο παρουσιάστηκε στο τελευταίο Υπουργικό Συμβούλιο. Σε αυτό περιλαμβάνονται διατάξεις οι οποίες αναμένεται να προκαλέσουν αντιδράσεις, είτε σε συνδικαλιστικό είτε σε πολιτικό επίπεδο. Ενδεικτικά παραδείγματα, οι παρεμβάσεις για τις αναγνωρίσεις των ξένων πτυχίων αλλά και η αλλαγή του τρόπου εκλογής των πρυτανικών αρχών, με την κατάργηση ουσιαστικά των σημερινών διαδικασιών εκλογής.

Η πρόταση προεξοφλείται ότι θα συναντήσει την άρνηση της αντιπολίτευσης και μερίδας των πανεπιστημιακών που πρόσκεινται σε αυτήν, αλλά και μέρους στελεχών εντός ΝΔ και κυβέρνησης.