Την ώρα που το κύμα πρόωρης εξόδου από την εργασία εντείνεται χρόνο με τον χρόνο, με αποτέλεσμα μικρότερες απολαβές, υπάρχουν κάποιες κατηγορίες ασφαλισμένων που έχουν τη δυνατότητα τη φετινή χρονιά να συνταξιοδοτηθούν με αυξημένα ποσοστά αναπλήρωσης στην κύρια ανταποδοτική σύνταξη, αφού το πέναλτι της πρόωρης αφορά μόνο το κομμάτι της εθνικής σύνταξης. «ΤΑ ΝΕΑ», με στόχο την καλύτερη ενημέρωση των αναγνωστών, παρουσιάζουν έναν χρήσιμο οδηγό για τα δεδομένα γύρω από τις μειωμένες συντάξεις και το καθεστώς που τις διέπει.

Ειδικότερα, ο νόμος 4387/2016 (νόμος Κατρούγκαλου) προβλέπει στις περιπτώσεις των μειωμένων συντάξεων, η μείωση να επιβάλλεται μόνο στο ποσό της εθνικής σύνταξης (π.χ. 384 ευρώ – 30% = 268,8 ευρώ) και όχι στην ανταποδοτική, η οποία καταβάλλεται πλήρης σε κάθε περίπτωση. Σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 4387/16, οι συντάξεις στην Ελλάδα αποτελούνται πλέον από δύο μέρη: την ανταποδοτική σύνταξη και την εθνική σύνταξη.

Στις μειωμένες συντάξεις λόγω γήρατος, το ποσό της εθνικής σύνταξης μειώνεται κατά ένα διακοσιοστό (1/200) για κάθε μήνα που υπολείπεται από τη συμπλήρωση του προβλεπόμενου έτους ηλικίας για πλήρη σύνταξη γήρατος. Για παράδειγμα, εάν ζητήσετε στα 62 σας έτη τη σύνταξη που θα παίρνατε πλήρη στα 67, θα λάβετε το ποσό της εθνικής σύνταξης (που θα χορηγούνταν στην περίπτωσή σας) μειωμένο κατά 30% (60 μήνες/200). Το ποσό της ανταποδοτικής σύνταξης δεν μειώνεται.

Μειωμένη σύνταξη λαμβάνουν:

Οσοι έχουν κλείσει το 62ο έτος και έχουν 4.500 ένσημα (3.600 πραγματικά και τουλάχιστον 900 πλασματικά). Ταυτόχρονα την τελευταία 5ετία (57ο – 61ο) έχουν τουλάχιστο 100 ένσημα κάθε χρόνο (750 ένσημα για ασφαλισμένους μετά την 31/12/1992 καθώς και οι ασφαλισμένοι των ΔΕΚΟ, τραπεζών κ.α.). Πρόκειται για μείωση ύψους 115 ευρώ τον μήνα.

Οσοι έχουν βαρέα και ανθυγιεινά (ΒΑΕ) και βγαίνουν στο 60ό (αντί το 62ο) έτος. Ως προϋπόθεση τίθεται η συμπλήρωση 7.500 ΒΑΕ ενσήμων, εκ των οποίων τα 1.000 τα τελευταία 17 χρόνια. Εδώ η μείωση είναι 46 ευρώ τον μήνα.

Οι μητέρες που είχαν ανήλικο την περίοδο 2010-12 και τουλάχιστον 5.500 ένσημα. Με ανήλικο και 5.500 το 2010 λάμβαναν μειωμένη στο 50ό έτος και πλέον το έτος που προκύπτει (ορίστηκε) κατά τη συμπλήρωση του 50ού έτους με βάσει τις αυξήσεις των ηλικιακών ορίων που αποφασίστηκαν το 2015 (3ο Μνημόνιο). Με τις ίδιες προϋποθέσεις το 2011 το όριο ήταν το 52ο και όποιο όριο ισχύει σήμερα (βλέπε σχετικό πίνακα στο τέλος του κειμένου) και το 2012 η εργαζόμενη μητέρα μπορούσε να συνταξιοδοτηθεί με μειωμένη το 55ο έτος.

Μειωμένη σύνταξη λαμβάνουν και οι ανάπηροι, όπου το πέναλτι είναι το πιο αυστηρό και φτάνει ακόμη και τα 182 ευρώ. Οσοι έχουν ποσοστό αναπηρίας κάτω από 67% λαμβάνουν το 50% της εθνικής σύνταξης (345 ευρώ για 15ετία και 384 ευρώ για 20ετή ασφάλιση).

Οι ανάπηροι με ποσοστό αναπηρίας από 67% έως και 79,99% λαμβάνουν το 75% της εθνικής σύνταξης. Ολόκληρη την εθνική σύνταξη λαμβάνουν όσοι έχουν αναπηρία άνω του 80%. Στις περιπτώσεις της αναπηρικής σύνταξης οι περικοπές των αποδοχών αναδιαμορφώνονται αναλόγως της διαφοροποίησης των ποσοστών αναπηρίας από επιτροπή ΚΕΠΑ. Επίσης, το πέναλτι ακυρώνεται όταν ο ασφαλισμένος συμπληρώνει το ηλικιακό όριο (π.χ. το 67ο έτος) και μετατρέπει την αναπηρική σε σύνταξη γήρατος.

Περαιτέρω, όσον αφορά τη χορήγηση μειωμένης σύνταξης με τις διατάξεις των μητέρων ανηλίκων τέκνων δεν απαιτείται εργασία την τελευταία πενταετία. Στο ερώτημα μισθωτός, ασφαλισμένος για πρώτη φορά πριν από την 1/1/1993, που είχε συμπληρώσει 4.500 ημέρες ασφάλισης και το 60ό έτος της ηλικίας του την 31/12/2012 με συνεχή ασφάλιση τα τελευταία 5 χρόνια, πότε δικαιούται μειωμένη σύνταξη, η απάντηση έχει ως εξής: Εφόσον στις 31/12/2010 είχε θεμελιώσει δικαίωμα για τη λήψη μειωμένης σύνταξης, μπορεί να το ασκήσει οποτεδήποτε, χωρίς να απαιτείται να έχει συμπληρώσει το 62ο έτος της ηλικίας του. Απαραίτητη προϋπόθεση, όμως, είναι η πραγματοποίηση 100 τουλάχιστον ημερών ασφάλισης την τελευταία πενταετία πριν από το έτος υποβολής της αίτησης για συνταξιοδότηση ή πριν από το έτος συμπλήρωσης του 60ού έτους της ηλικίας.

Μισθωτός, ασφαλισμένος για πρώτη φορά πριν από την 1/1/1993, ο οποίος συμπλήρωσε 10.000 ημέρες ασφάλισης εντός του έτους 2010, μπορεί να λάβει μειωμένη σύνταξη με τη συμπλήρωση του 60ού έτους της ηλικίας, εφόσον έχει πραγματοποιήσει τουλάχιστον 100 ημέρες ασφάλισης κάθε χρόνο την πενταετία πριν από τη συμπλήρωση του ορίου ηλικίας ή την κατάθεση της αίτησης συνταξιοδότησης. Το ποσοστό μείωσης θα ανέλθει σε 1/200 για κάθε μήνα που υπολείπεται από τη συμπλήρωση του 62ου έτους της ηλικίας του ή του κατά περίπτωση διαμορφούμενου ορίου ηλικίας, με ανώτατο ποσοστό μείωσης 30%.

Να σημειωθεί πως μια μειωμένη σύνταξη γήρατος δεν μπορεί ποτέ να μετατραπεί σε πλήρη. Μετά την 31η Δεκεμβρίου 2021 υπάρχουν μόνο δύο επιλογές για πλήρη σύνταξη: τα όρια ηλικίας καθορίζονται στο 62ο έτος της ηλικίας (με 40 έτη ή 12.000 ημέρες ασφάλισης) ή στο 67ο έτος (με 15ετία ή 4.500 ημερομίσθια ασφάλισης), ενώ για μειωμένη σύνταξη το όριο είναι τα 62 έτη με 4.500 ημέρες ασφάλισης.