Το… ελληνικό επιχειρηματικό μυαλό συνεχίζει να προσελκύει το παγκόσμιο ενδιαφέρον, αλλά και επενδυτικά κεφάλαια σε μια δύσκολη παγκόσμια συγκυρία για την καινοτομία.

Σύμφωνα με το φετινό Global Startup Ecosystem Index της StartupBlink, η χώρα επιστρέφει στην πρώτη γραμμή της καινοτομίας, κατακτώντας μία θέση στο Top  20 των startup οικοσυστημάτων της Ευρωπαϊκής Ενωσης και ανεβαίνοντας στο Top  50 παγκοσμίως. Την ίδια στιγμή το σύνολο των κεφαλαίων υπό διαχείριση των ελληνικών VCs φτάνει πλέον το 1,2 δισ. ευρώ, συνυπολογίζοντας τις επενδύσεις των προηγούμενων ετών, αλλά και τα νέα funds που ενεργοποιούνται δείχνοντας την ενισχυμένη επενδυτική ροή προς τις νεοφυείς επιχειρήσεις που όλο και πληθαίνουν.

Σε μια εποχή διεθνούς επιβράδυνσης, το ελληνικό νεοφυές οικοσύστημα «τρέχει» με ρυθμούς ανάπτυξης άνω του 12%, ελκύοντας συνολική χρηματοδότηση 38,3 εκατ. δολάρια το 2024, επιβεβαιώνοντας ότι η χώρα μας διαθέτει όχι μόνο ιδέες, αλλά και αντοχές, ταλέντο και, κυρίως, εξωστρέφεια. Από την Αθήνα, που επανακάμπτει, μέχρι τη Θεσσαλονίκη, που εντυπωσιάζει με τις επιδόσεις της «σκαρφαλώνοντας» δεκάδες θέσεις μέσα σε έναν χρόνο, η καινοτομία στην Ελλάδα αποκτά, πλέον, δικό της γεωγραφικό και στρατηγικό αποτύπωμα στον παγκόσμιο χάρτη.

Αθήνα, Θεσσαλονίκη

Η «καρδιά» του ελληνικού οικοσυστήματος συνεχίζει να χτυπά στην Αθήνα, η οποία ανεβαίνει στην 177η θέση παγκοσμίως. Η πόλη ανακτά έδαφος από την περυσινή της πτώση και επανέρχεται στη 2η θέση μεταξύ των βαλκανικών πρωτευουσών, μετά τη Σόφια.

Με σχεδόν δεκαπλάσιο σκορ από τη δεύτερη ελληνική πόλη, η Αθήνα παραμένει ο ακρογωνιαίος λίθος του οικοσυστήματος κατέχοντας τη 15η θέση στον κλάδο του τουρισμού (υποκλάδος του Social & Leisure).

Η Θεσσαλονίκη, όμως, κλέβει την παράσταση: Με άνοδο 31 θέσεων, κατατάσσεται 439η στον κόσμο και 8η στα Βαλκάνια, παρουσιάζοντας τον υψηλότερο ρυθμό ανάπτυξης (32%) μεταξύ όλων των ελληνικών πόλεων.

Το Ηράκλειο και η Πάτρα διατηρούν διεθνή παρουσία, παρότι υποχωρούν κατάταξη (101η και 87η θέση αντίστοιχα), δείχνοντας την ανάγκη για ενίσχυση της περιφερειακής διάστασης του startup οικοσυστήματος.

Η Ελλάδα ανεβαίνει στην Ευρώπη και «μιλάει» στις αγορές: Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ενωσης, η Ελλάδα εισέρχεται φέτος στην πρώτη 20άδα, ενώ σε ολόκληρη την ήπειρο καταλαμβάνει την 27η θέση από την 30ή του 2024. Η πρόοδος αυτή έρχεται σε μια περίοδο διεθνούς στασιμότητας και καταδεικνύει την αναδυόμενη δυναμική της χώρας ως τεχνολογικού κόμβου στη Νοτιοανατολική Ευρώπη.

Η έκθεση της StartupBlink αποδίδει την πρόοδο της Ελλάδας σε παράγοντες όπως:

• Η διαθεσιμότητα εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού.
• Η αγγλόφωνη αγορά εργασίας.
• Η γεωστρατηγική θέση της χώρας.
• Η επενδυτική ελκυστικότητα, με παραδείγματα όπως η Viva Wallet και η PeopleCert, που έχουν ξεπεράσει την αποτίμηση του 1 δισ. δολαρίων.

Πολιτική βούληση

Το νέο κύμα ανάπτυξης δεν είναι τυχαίο. Η οικονομική σταθερότητα, οι μεταρρυθμίσεις, καθώς και η ενεργή πολιτική στήριξη (όπως το Elevate Greece και το EquiFund) έχουν συμβάλει στην ενίσχυση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος.

Τα επιτεύγματα συνοδεύονται από σημαντικές μεταρρυθμίσεις: Εισαγωγή Digital Nomad Visa, φορολογικά κίνητρα για καινοτόμες επιχειρήσεις, επιδοτήσεις για επενδύσεις σε πράσινη οικονομία και, πιο πρόσφατα, διεύρυνση του Golden Visa προγράμματος, ώστε να περιλαμβάνει και επενδύσεις σε ελληνικές startups.

Η νέα δυναμική φάση που περνά το ελληνικό οικοσύστημα νεοφυών επιχειρήσεων είναι αποτέλεσμα και της κινητοποίησης «φρέσκου» κεφαλαίου από μεγάλα ελληνικά Venture Capital Funds και επενδυτές, γεγονός που ήδη δημιουργεί προσδοκίες για μια πιο έντονη επενδυτική περίοδο το επόμενο εξάμηνο. Η εκκίνηση του Marathon Fund III με 75 εκατ. ευρώ, η οποία ανακοινώθηκε πριν από λίγες εβδομάδες, αποτελεί ενδεικτικό παράδειγμα της εμπιστοσύνης στην ελληνική αγορά, αλλά και της αισιοδοξίας ότι η επιχειρηματικότητα υψηλής τεχνολογίας μπορεί να κάνει το επόμενο άλμα.

Στη σειρά ακολούθησε η VentureFriends, με τον Απόστολο Αποστολάκη να ανακοινώνει το 4ο fund ύψους 100 εκατ. ευρώ, το οποίο θα συνεχίσει να επενδύει σε στάδιο pre-seed και seed σε Ελλάδα και περιφερειακή Ευρώπη. Παράλληλα, η Big Pi Ventures περνά σε «επόμενο επίπεδο», διαθέτοντας, πλέον, συνολικά πάνω από 250 εκατ. ευρώ υπό διαχείριση, χάρη στο νέο early-stage fund 70 εκατ. ευρώ που ενεργοποιήθηκε, αλλά και σχεδιάζοντας ένα growth stage fund για επενδύσεις 7-30 εκατ. ευρώ σε πιο ώριμες τεχνολογικές επιχειρήσεις, καλύπτοντας ένα σοβαρό κενό που αναγνωρίζουν όλοι οι παίκτες της αγοράς.

Συνολική εικόνα

Τα τελευταία στοιχεία δείχνουν ότι το σύνολο των κεφαλαίων υπό διαχείριση των ελληνικών VCs φτάνει πλέον το 1,2 δισ. ευρώ, συνυπολογίζοντας τις επενδύσεις των προηγούμενων ετών, αλλά και τα νέα funds που ενεργοποιούνται. Η τελευταία αναφορά του Found.ation, σε συνεργασία με το EIT Digital και την Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα Επενδύσεων, κατέγραψε 243 επενδύσεις από 16 ελληνικά VCs μέσα σε οκτώ χρόνια, με κεφάλαια που πλησιάζουν τα 870 εκατ. ευρώ – και η επόμενη φάση ανεβάζει ακόμη περισσότερο τον πήχη.

Η κατεύθυνση των επενδύσεων παραμένει δυναμική και πολυσχιδής. Από το fintech, το b2b SaaS και τα marketplaces μέχρι το energytech, την αγροτεχνολογία, τη βιοϊατρική, την κυβερνοασφάλεια και, φυσικά, την Τεχνητή Νοημοσύνη, οι ελληνικοί VCs επεκτείνουν την ατζέντα τους. Σύμφωνα με στελέχη των funds, η Ελλάδα διαθέτει εξαιρετικά ταλέντα και ισχυρές ομάδες ανάπτυξης λογισμικού, κάτι που δίνει πλεονέκτημα σε επιχειρηματικά σχήματα που επιδιώκουν να ξεκινήσουν τοπικά και να επεκταθούν διεθνώς.

Ποιοι στηρίζουν

Το Marathon Fund III, ενδεικτικά, συγκέντρωσε συμμετοχές από θεσμικούς όπως το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων, την Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα Επενδύσεων αλλά και ιδιώτες επενδυτές από όλο τον κόσμο, δείγμα μιας ευρύτερης αναγνώρισης της αξίας του ελληνικού οικοσυστήματος τεχνολογίας και καινοτομίας. Αντίστοιχα, κορυφαίοι θεσμικοί και επιχειρηματίες στηρίζουν τις νέες πρωτοβουλίες των VentureFriends και Big Pi Ventures, προσδοκώντας «χρυσά» exits και γρήγορη απόδοση κεφαλαίων.

Εμπόδια και προοπτικές

Παρά την πρόοδο, παραμένουν εμπόδια: Η γραφειοκρατία, οι υψηλές ασφαλιστικές εισφορές και η δυσκολία διατήρησης ταλέντων εντός της χώρας αποτελούν διαρκείς προκλήσεις. Ωστόσο, η ύπαρξη αγγλόφωνου, υψηλά καταρτισμένου ανθρώπινου δυναμικού και η γεωστρατηγική θέση της Ελλάδας -στη διασταύρωση Ευρώπης, Μέσης Ανατολής και Αφρικής- ενισχύουν τη δυναμική της χώρας ως περιφερειακό τεχνολογικό κόμβο. Οι επιτυχημένες περιπτώσεις της Viva Wallet και της PeopleCert, με αποτίμηση άνω του 1 δισ. δολαρίων, αποτελούν φωτεινά παραδείγματα για τις δυνατότητες της ελληνικής καινοτομίας.

Σε φάση ωρίμανσης η ευρωπαϊκή αγορά

Το οικοσύστημα των νεοφυών επιχειρήσεων στην Ευρώπη έχει, πλέον, περάσει σε φάση ωρίμανσης, με περισσότερες από 35.000 startups σε πρώιμο στάδιο και σχεδόν 3.400 τεχνολογικές εταιρίες σε ανάπτυξη. Ιδρυτές πιο έμπειροι, νέοι θεσμικοί μηχανισμοί και εργαλεία, αλλά και μια συντονισμένη στρατηγική της Ε.Ε., δημιουργούν συνθήκες για τεχνολογική αυτονομία και ενίσχυση της παγκόσμιας ανταγωνιστικότητας. Ωστόσο, ένα τεράστιο χρηματοδοτικό κενό 375 δισ. δολαρίων σε κεφάλαια ανάπτυξης παραμένει, κάνοντας τις ευρωπαϊκές startups κατά 50% λιγότερο πιθανό να εξασφαλίσουν χρηματοδότηση σε σχέση με τις αντίστοιχες στις ΗΠΑ.

Μέσα από τη στρατηγική «EU Startup and Scaleup Strategy», η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιδιώκει να γεφυρώσει το χάσμα με τις ΗΠΑ. Ρυθμιστική ευελιξία (regulatory sandboxes), ενίσχυση επενδύσεων μέσω εργαλείων όπως το InvestEU και το EIC Fund, στήριξη ταλέντου και καλύτερη διασύνδεση των οικοσυστημάτων είναι οι βασικοί πυλώνες.

Στόχος είναι η ανάδειξη μιας νέας γενιάς ευρωπαϊκών «κενταύρων» (εταιριών με αποτίμηση >100 εκατ.) και «μονόκερων» (με αποτίμηση >1 δισ.), ώστε να παραμείνουν στην ήπειρο και να μη «μεταναστεύουν» προς τις ΗΠΑ ή την Ασία.