Η ολόψυχη αγάπη προς τον Θεό
μεταβάλλεται σε ολόψυχη αγάπη προς τον άνθρωπο
Του Μητροπολίτου Αιτωλίας και Ακαρνανίας κ. Δαμασκηνού
«ἀγαπήσεις Κύριον τὸν Θεόν σου ἐν ὅλῃ τῇ καρδία σου καὶ ἐν ὅλῃ τῇ ψυχῇ σου καὶ ἐν ὅλῃ τῇ διανοίᾳ σου». (Μρκ. 12, 30)
Μία λέξη πρωταγωνιστεί στην ευαγγελική αυτή περικοπή. Η λέξη «αγάπη». Την μεγαλύτερη εντολή στον Μωσαϊκό Νόμο ζητούν σήμερα οι ακροατές του Κυρίου μας. Και Εκείνος, χωρίς καμία χρονοτριβή, αναφέρει την αγάπη και μάλιστα, μια αγάπη διπλή: αγάπη προς τον Θεό και αγάπη προς τον συνάνθρωπο.
Τί σημαίνει όμως «αγαπώ»; Για τους περισσότερους ανθρώπους, η αγάπη είναι ένα σκίρτημα της καρδιάς και μία έλξη προς ένα άλλο πρόσωπο. Στον κόσμο μας όμως, αυτού του είδους η αγάπη, όλο και ξεθωριάζει, όταν χρειαστεί να υποχωρήσουμε, όταν χρειαστεί να βάλουμε το «θέλω» του άλλου σε ψηλότερη θέση από το «θέλω» το δικό μας, όταν χρειαστεί να απαρνηθούμε πράγματα που μας ευχαριστούν, προκειμένου να ικανοποιήσουμε τις ανάγκες εκείνου που υποτίθεται πως αγαπάμε. Τότε, ορθώνεται ο εγωισμός και φανερώνονται οι δυσκολίες της αγάπης. Όταν φτάσει η ώρα της θυσίας του θελήματός μας, συχνά αποδεικνύεται πως δεν αγαπούμε παρά μόνον τον εαυτό μας.
Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με την αγάπη μας προς τον Θεό. Είμαστε βέβαιοι πως Τον αγαπούμε. Η αγάπη μας προς Εκείνον δοκιμάζεται, όταν διαπιστώνουμε πως τα αιτήματά μας δεν ικανοποιούνται αμέσως και πως ο Θεός δεν σπεύδει, την στιγμή ακριβώς που θέλουμε, για να δώσει άμεση λύση στα προβλήματά μας.
Σήμερα, όμως, το Ευαγγέλιο μας μιλά για μία άλλου είδους αγάπη προς τον Θεό, αγάπη πιο βαθιά, πιο σταθερή, πιο ολοκληρωτική. Τί μας διδάσκει; «Να αγαπήσεις τον Κύριο και Θεό σου με όλη την καρδιά σου και με όλη την ψυχή σου και με όλη την διάνοιά σου».
Πρόσκληση σαφή και σωτήρια μας απευθύνει ο Χριστός με την σημερινή περικοπή. Μάς καλεί, μέσω της καρδιάς μας, να στρέψουμε όλα μας τα συναισθήματα προς Εκείνον. Μάς καλεί, μέσω της ψυχής μας, να στρέψουμε όλο τον ζήλο και την επιθυμία μας προς Εκείνον. Μάς καλεί, μέσω της διανοίας μας, να στρέψουμε όλες τις σκέψεις και τους συλλογισμούς μας προς Εκείνον. Όπως λέει ο άγιος Θεοφύλακτος Βουλγαρίας, ο Θεός μάς καλεί να είμαστε διαρκώς και ολοκληρωτικά στραμμένοι προς Εκείνον. Το σημερινό Ευαγγέλιο μάς δείχνει τον δρόμο μιας αγάπης προς τον Θεό, η οποία δεν στηρίζεται στην προσμονή κάποιας ευεργεσίας ή στην ανταπόδοση της πίστης μας ή, ακόμη, στην εξυπηρέτηση των αναγκών μας. Ο δρόμος που σήμερα ανοίγεται μπροστά μας οδηγεί σε μία αγάπη ολόψυχης αφοσίωσης, μία αγάπη απόλυτης εμπιστοσύνης στο έλεός Του, μία αγάπη που δεν περιμένει τίποτα, γιατί τα έχει βρει όλα, διότι έχει βρει τον ζωντανό Θεό.
Μόνο με μια τέτοια αγάπη γεμίζει η ψυχή με χαρά. Χαρά διαρκή και αδαπάνητη. Χαρά που δεν μπορεί να την μειώσει καμία δυσκολία και κανένας πόνος αυτής της ζωής. Αυτό δεν σημαίνει ότι ο Χριστιανός παύει να δυσκολεύεται και, συχνά, να υποφέρει στην καθημερινότητα. Η χαρά, όμως, αυτή δεν του επιτρέπει ποτέ να χάσει την ελπίδα και την εμπιστοσύνη του στην πρόνοια του Θεού. Αντίθετα, όλο και περισσότερο Τον αναζητά. Όποιος προσεγγίζει τον Θεό μέσω μιας τέτοιας αγάπης, σταδιακά, γίνεται όμοιος με Εκείνον και εγκαινιάζει μέσα του μία ζωή διαρκούς προσφοράς. Σε ποιόν όμως να προσφέρουμε; Ο Θεός, ούτε χρειάζεται, ούτε περιμένει τίποτε από τις φτωχές μας δυνάμεις. Πώς, λοιπόν, θα επαληθεύουμε διαρκώς πως η ζωή μας είναι όμοια με την ζωή Εκείνου που έδωσε τα πάντα στο όνομα της αγάπης Του προς εμάς; Που θα βρούμε το γλυκό και ολοφώτεινο πρόσωπό Του, την πηγή της ανεκλάλητης χαράς μας, όπως γράφει ο άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος, ώστε να ανταποδώσουμε, κατά το μέτρο των δυνάμεών μας, την αγάπη Του;
Για τον άνθρωπο που έχει στρέψει όλη την ψυχή του προς τον Θεό, πηγή χαράς είναι για εκείνον τα πρόσωπα των ζωντανών εικόνων Του, τα πρόσωπα των ανθρώπων. Ο άγιος Σεραφείμ του Σάρωφ, ο μεγάλος αυτός Ρώσος Στάρετς, που έλαμπε την ώρα της προσευχής από χαρά, χαιρετούσε γνωστούς και αγνώστους πάντα με τον ίδιο χαιρετισμό: «Χριστός Ανέστη, χαρά μου!»
Για τους αγίους, η ολόψυχη αγάπη προς τον Θεό, μεταβάλλεται σε ολόψυχη αγάπη προς τον άνθρωπο. Γι’ αυτό, σήμερα, ο Χριστός συνδέει με τον πιο απόλυτο τρόπο την αγάπη προς τον Θεό με μία δεύτερη εντολή, όμοια με την πρώτη: «Να αγαπήσεις τον πλησίον σου όπως τον εαυτό σου».
Μπορούμε αλήθεια να αγαπήσουμε τον διπλανό μας όπως τον εαυτό μας; Πρέπει να το ομολογήσουμε: όλοι διψάμε για αγάπη. Όλοι θέλουμε να μας αγαπήσουν αληθινά και όλοι θέλουμε να αγαπήσουμε τον συνάνθρωπό μας με αληθινή ανιδιοτέλεια. Όμως, οι ανθρώπινες δυνάμεις δεν επαρκούν. Την κρίσιμη στιγμή που η αγάπη ζητάει θυσία, αφοσίωση και αυταπάρνηση, ο ανθρώπινος εγωισμός αποδεικνύεται πανίσχυρος και οι καλές προθέσεις δεν αρκούν για να τον υπερνικήσουν. Μόνον όσοι έχουν θέσει ως κέντρο της ζωής τους τον Θεό και όχι τον εαυτό τους, βρίσκονται σε θέση να σπάσουν τα δεσμά του εγωισμού τους και να κάνουν την αληθινή αγάπη, πράξη. Χωρίς Θεό δεν υπάρχει αληθινή αγάπη προς τον συνάνθρωπο. Μόνον η ένωση με Εκείνον, ο Οποίος εκένωσε τον εαυτό Του και έλαβε δούλου μορφή, μπορεί να μεταβάλει την ύπαρξή μας σε πηγή γνήσιας αγάπης, την οποία γίνεται ικανός να χαρίζει σε κάθε άνθρωπο, ακόμη και προς τον εχθρό. Ο άγιος Σωφρόνιος του Έσσεξ, αυτός ο σύγχρονος Πατέρας της Εκκλησίας, αναφέρει πως μόνον η αγάπη προς τον εχθρό είναι η επιβεβαίωση πως στην καρδιά μας έχει εγκατασταθεί ο Χριστός. Μόνον αυτή η αγάπη, αναφέρει, όμοια με την ανεξικακία του Εσταυρωμένου, είναι πλήρως απαλλαγμένη από κάθε αναγκαιότητα και κάθε ανταπόδοση.
Η σημερινή ευαγγελική περικοπή μάς δείχνει τον δρόμο προς αυτό που τόσο ποθούμε: την αγάπη. Οι δύο εντολές τροφοδοτούν η μία την άλλη. Η ολόψυχη αγάπη προς τον Θεό γεμίζει την ψυχή μας με αγάπη προς τον συνάνθρωπο. Αλλά και η αγάπη προς τον συνάνθρωπο, πολλές φορές ατελής, λόγω των περιορισμένων δυνάμεών μας, μπορεί και πρέπει να γίνει αιτία να στρεφόμαστε με μεγαλύτερο ζήλο προς τον Θεό και να ζητούμε να αναπληρώσει με την δική Του παρουσία τις ελλείψεις και τις αδυναμίες μας.
Ας παραδώσουμε τον εαυτό μας στην αγάπη του Θεού, ώστε να δούμε τους εαυτούς μας να μεταβάλλονται σε καθαρούς καθρέφτες της φιλανθρωπίας Του προς όλο τον κόσμο. Στα πρόσωπά μας, ας αναγνωρίσουν οι άνθρωποι την αγάπη που δείχνει ο Θεός προς όλο τον κόσμο. Ας μεταβληθούμε εμείς οι ίδιοι σε δρόμο, δια του οποίου οι άνθρωποι γύρω μας θα συναντήσουν Εκείνον, την πηγή της αγάπης και της αιώνιας χαράς.
