H απόσπαση προσοχής στην οδήγηση αποτελεί τη βασική αιτία για 2,5 εκατομμύρια ατυχήματα και χιλιάδες θανάτους παγκοσμίως ετησίως.
Αυτό ήταν το σημαντικότερο αποτέλεσμα της έρευνας που πραγματοποίησε η Wakefield Research, ενώ το αμερικανικό site που συγκρίνει των τιμές των ασφαλειών στα αυτοκίνητα «carsurance» εκτιμά πως καθημερινά 1.000 άνθρωποι τραυματίζονται σε τροχαία από την ίδια αιτία. Τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων στις ΗΠΑ υπολογίζουν πως η απόσπαση προσοχής στην οδήγηση αποτελεί την αιτία που χάνουν την ζωή τους 8 άνθρωποι καθημερινά. Αρκούν μόλις τρία δευτερόλεπτα για να σημειωθεί ατύχημα, αφού σε αυτή την χρονική στιγμή το αυτοκίνητο αν πηγαίνει με 50 χλμ/ώρα μπορεί να διανύσει απόσταση άνω των 40 μέτρων. Επίσης αν ο οδηγός προσπαθήσει να πιάσει κάποιο αντικείμενο κατά τη διάρκεια της οδήγησης αυξάνει οκτώ φορές την πιθανότητα να τρακάρει, ενώ αν στείλει μηνύματα οδηγώντας οι πιθανότητες ατυχήματος αυξάνονται κατά έξι φορές σε σχέση με την κατάσταση που θα βρεθεί αν είχε πιει αλκοόλ.
Το 15ο Ευρωπαϊκό Βαρόμετρο για την υπεύθυνη οδήγηση το 2024 έχει καταγράψει την πρωτιά των Ελλήνων στη χρήση κινητού ανάμεσα στις 11 χώρες όπου έγινε η έρευνα. Πάνω από 8 στους 10 Έλληνες και τις Ελληνίδες οδηγούς (81%) παραδέχονταν πως χρησιμοποιούν το κινητό τους ή το gps τους καθώς οδηγούν. Ποσοστό 72% παραδέχθηκε επίσης πως μιλάει στο τηλέφωνο ενώ οδηγεί, ενώ το 55% μιλάει μεν στο τηλέφωνο αλλά με bluetooth. Επίσης το 47% ρυθμίζει το gps του ενώ οδηγεί με το 12% να αναφέρει πως την ώρα που οδηγεί χρησιμοποιεί το κινητό του για να δει ταινία ή βίντεο.
Η έλλειψη προσοχής αναγνωρίζεται συνολικά ως σημαντικότερη αιτία δυστυχημάτων στον δρόμο από το 51% των οδηγών. Στην Ελλάδα, η υπερβολική ταχύτητα αποτελεί τη βασική αιτία δυστυχημάτων (59%), με την απόσπαση προσοχής στην οδήγηση να καταλαμβάνει την 2η θέση με ποσοστό 53% και ακολουθούν η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ (42%) και η κούραση- υπνηλία (3%). Στην Πενσυλβάνια των ΗΠΑ σύντομα θα εφαρμοστεί νέος νόμος που δεν θα επιτρέπει στους οδηγούς να κρατούν κινητό ή άλλη συσκευή, ενώ οδηγούν σε αυτοκινητόδρομο. Δεν επιτρέπεται να πιάνουν κινητό ή άλλες συσκευές ούτε ακόμη και αν είναι σταματημένοι στην κίνηση ή σε κόκκινο φανάρι, ενώ τα hands free επιτρέπονται. Στον Καναδά η αστυνομία της πόλης Kingston υιοθέτησε μια πρακτική που έχει προκαλέσει αντιδράσεις, καθώς αποφάσισε να χρησιμοποιήσει drone πάνω από τρεις μεγάλες οδικές διασταυρώσεις και να βλέπει πόσοι οδηγοί χρησιμοποιούν το κινητό τους.
Στην Ελλάδα ο νέος ΚΟΚ προβλέπει αυστηρότερες ποινές για όποιον μιλάει στο κινητό του όταν οδηγεί. Την πρώτη φορά που οι αστυνομικοί της Τροχαίας θα πιάνουν κάποιον να οδηγεί με το κινητό στο χέρι, το πρόστιμο θα είναι 350 ευρώ και αφαίρεση του διπλώματος για 30 ημέρες. Αν το επαναλάβει δεύτερη φορά, τότε το πρόστιμο φθάνει τα 1.000 ευρώ με αφαίρεση διπλώματος για 6 μήνες, ενώ αν υπάρξει νέα υποτροπή τότε ο οδηγός θα δέχεται πρόστιμο 2.000 ευρώ και το δίπλωμα θα αφαιρείται για 1 χρόνο.
Μιλώντας στον ΣΚΑΙ, ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη αναφέρθηκε στους ελέγχους της Τροχαίας και τις αντιδράσεις των κατοίκων. Όπως υπογράμμισε ότι, «σε όλες οι περιοχές εφαρμόζεται ο νόμος- και πρέπει να εφαρμόζεται ο νόμος. Δεν υπάρχουν περιοχές στις οποίες ο νόμος δεν εφαρμόζεται ή εφαρμόζεται λίγο. Και μακάρι, ειλικρινά μακάρι, να μπορέσουμε να βρούμε δυνάμεις, ούτως ώστε σε όλη την Αττική, σε όλη την Ελλάδα, η κίνηση στους δρόμους να είναι υποδειγματική».
Ιδιαίτερη έμφαση έδωσε στις παρασύρεις πεζών, που έχουν αυξηθεί πολύ, και αναφέρθηκε στα στατιστικά στοιχεία των τροχαίων του τετραμήνου, σημειώνοντας το μεγάλο ποσοστό παραβατικότητας των οδηγών. «Από τον Ιανουάριο έως τον Απρίλιο έχουμε περίπου 2.300.000 ελέγχους σε όλη την Ελλάδα. Είναι πρωτοφανή νούμερα αυτά. Οι παραβάσεις είναι 503.630. Δηλαδή, 1 στους 4 είναι παραβατικός, ενώ έχουν αυξηθεί πολύ και τα αυτόφωρα για τροχονομικές παραβάσεις», είπε χαρακτηριστικά. Τέλος, προσέθεσε ότι μέσα στο 2025 εκτιμάται ότι θα ολοκληρωθεί η τοποθέτηση των καμερών στους δρόμους του λεκανοπεδίου.
Νέος ΚΟΚ: Ποινές στον οδηγό και αφαίρεση διπλώματος – STOP σε κινητά, αλκοόλ, ταχύτητα
Με τσουχτερά πρόστιμα και αυστηρές ποινές επιδιώκει ο νέος Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας να βάλει φρένο στην ολοένα και αυξητική τάση που καταγράφεται να χάνουν τη ζωή τους άνθρωποι στην άσφαλτο. Μόνο το 2024, οι νεκροί ανήλθαν στους 655, αριθμός που δείχνει ότι η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ, με χρήση του κινητού και οι παραβάσεις σε ερυθρό σηματοδότη ή του STOP αποβαίνουν μοιραίες σε πολλές των περιπτώσεων.
Στο πλαίσιο αυτό, ο νέος ΚΟΚ, που κατατέθηκε από το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών το Σάββατο στην Βουλή, θέτει νέους κανόνες σε οδηγούς, αναπροσαρμόζει τα όρια ταχύτητας, βάζει τις κάμερες στο κάδρο και κλείνει τα… παραθυράκια που θέλουν οι κλήσεις να σβήνονται αν έχεις κάποιον γνωστό σε τμήμα. Οπως έχει επισημάνει ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, Χρίστος Δήμας, η ψήφιση του ΚΟΚ είναι στις προτεραιότητες του υπουργείου, ενώ είχαν προηγηθεί αλλεπάλληλες επαφές και συναντήσεις του αναπληρωτή υπουργού, Κώστα Κυρανάκη, με επαγγελματικούς φορείς και συλλόγους συγγενών θυμάτων τροχαίων.
Αναλυτικότερα, οι κυρώσεις είναι πλέον ανάλογες των παραβάσεων και χωρίζονται με βάση την επικινδυνότητά τους. Δηλαδή σε αυτές που μπορεί να προκαλέσουν σοβαρό ατύχημα (όπως η παραβίαση ερυθρού σηματοδότη, η υπερβολική ταχύτητα ή η αντικανονική προσπέραση, η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ και η παραβίαση φωτεινής σηματοδότησης ή κινητού φράγματος προ ισόπεδης σιδηροδρομικής διάβασης). Και σε εκείνες που είναι λιγότερο επικίνδυνες, όπως η παράνομη στάθμευση ή ο οδηγός να μη φέρει μαζί του τα απαραίτητα έγγραφα (δίπλωμα, άδεια, ασφάλεια κ.ο.κ.).
Σύμφωνα με το νομοσχέδιο, προβλέπεται κλιμάκωση των κυρώσεων για όσους οδηγούς υποπίπτουν συχνά σε παραβάσεις, όπως για παράδειγμα η χρήση κινητού κατά την οδήγηση, μέσω της οποίας προβλέπεται ότι στην τρίτη υποτροπή ο οδηγός θα καταβάλλει πρόστιμο ύψους 4.000 ευρώ και θα χάνει το δίπλωμά του για 8 χρόνια. Να σημειωθεί ότι το 9% των οδηγών κάνει χρήση κινητού κατά την ώρα οδήγησης, ποσοστό που είναι τριπλάσιο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Αλλαγές όμως και στα όρια ταχύτητας φέρνει ο νέος ΚΟΚ. Ειδικότερα, εντός πόλεως μειώνονται από τα 50 στα 30 χλμ./ώρα γενικά και στα 20 χλμ./ώρα έξω από σχολεία και βρεφονηπιακούς σταθμούς. Σε δρόμους με δύο τουλάχιστον λωρίδες το όριο θα είναι 50 χλμ./ώρα. Εκτιμάται ότι η μείωση του ανώτατου επιτρεπόμενου ορίου ταχύτητας των οχημάτων εντός κατοικημένων περιοχών -εκτός αν ορίζεται αλλιώς με ειδική σήμανση- θα επιφέρει σημαντική μείωση των τροχαίων ατυχημάτων στις αστικές περιοχές, εκεί όπου παρατηρείται αυξημένη κυκλοφορία ευπαθών χρηστών της οδού [πεζοί, ποδήλατα, ελαφρά προσωπικά ηλεκτρικά οχήματα (ΕΠΗΟ), μοτοσικλέτες] και καταγράφονται τα περισσότερα ατυχήματα.
Παράλληλα, με τον νέο ΚΟΚ η διήθηση των μοτοσικλετών γίνεται νόμιμη υπό προϋποθέσεις. Επιπρόσθετα, τα δίκυκλα θα έχουν προτεραιότητα στα φανάρια, θα επιτρέπεται δηλαδή να διέρχονται μπροστά από τα αυτοκίνητα, τόσο για λόγους ασφαλείας όσο και διευκόλυνσης της κυκλοφορίας.
Οι ποινές
Το δίπλωμα θα αφαιρείται και όταν συμπληρωθούν 25 πόντοι στο point system, ενώ στο εξής δεν θα υφίσταται για τροχαία παράβαση η ποινή της αφαίρεσης της άδειας και των πινακίδων κυκλοφορίας του οχήματος, καθώς η ποινή θα εφαρμόζεται στον οδηγό και όχι στο όχημα, το οποίο δύναται να το κυκλοφορήσει και κάποιος άλλος.
Συνολικά οι κατηγορίες παραβάσεων είναι τρεις:
-Ε1, παραβάσεις χαμηλής επικινδυνότητας: προβλέπεται επιβολή προστίμου 30 ευρώ και αφαίρεση διπλώματος για 10 ημέρες.
-Ε2, παραβάσεις μεσαίας επικινδυνότητας: προβλέπεται επιβολή προστίμου 150 ευρώ και αφαίρεση διπλώματος για 20 ημέρες.
– Ε3, παραβάσεις υψηλής επικινδυνότητας και αντικοινωνική οδήγηση: προβλέπονται ποινές κακουργηματικού χαρακτήρα για σοβαρές παραβάσεις όπως υπερβολική ταχύτητα, παραβίαση σηματοδοτών και οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ, εξαρτησιογόνων ή άλλων απαγορευμένων ουσιών. Προβλέπεται φυλάκιση έως 3 έτη αν προκύπτει κίνδυνος για ξένη περιουσία, φυλάκιση τουλάχιστον 1 έτους αν προκύπτει κίνδυνος για άνθρωπο, κάθειρξη έως 10 έτη για βαριά σωματική βλάβη ή σημαντική βλάβη σε κοινωφελείς εγκαταστάσεις, κάθειρξη τουλάχιστον 10 ετών για θάνατο ανθρώπου. Αν προκλήθηκε ο θάνατος μεγάλου αριθμού ανθρώπων, το δικαστήριο μπορεί να επιβάλει ισόβια κάθειρξη. Στις αντικοινωνικές παραβάσεις για τις οποίες θα προβλέπονται οι πολύ αυστηρές ποινές, περιλαμβάνεται και η κίνηση στη ΛΕΑ, η στάθμευση σε θέση ΑμεΑ ή σε ράμπα ΑμεΑ.
Δηλαδή, πέλεκυς θα υπάρχει και για τους οδηγούς που αδιαφορούν για τα άτομα με αναπηρία. Αντί για τις ισχύουσες ποινές -όπως η προσωρινή αφαίρεση διπλώματος και πινακίδων για 60 ημέρες-, οι νέες ρυθμίσεις επιβάλλουν πρόστιμο 150 ευρώ, διοικητική αφαίρεση αδείας και πινακίδων για το ίδιο χρονικό διάστημα, ενώ προβλέπεται και άμεση απομάκρυνση του οχήματος από το σημείο παράβασης.
Σε περίπτωση επανάληψης της ίδιας συμπεριφοράς, η νομοθεσία προβλέπει χρηματικό πρόστιμο 2.000 ευρώ και αφαίρεση του διπλώματος για διάστημα ενός έτους.
Τα πρόστιμα
Για την παραβίαση του σηματοδότη ερυθρού φωτός διατηρείται το πρόστιμο ύψους 700 ευρώ και το διοικητικό μέτρο της επιτόπου αφαίρεσης της άδειας οδήγησης 60 ημέρες.
Γα τους οδηγούς που συναγωνίζονται μεταξύ τους για ταχύτητα το πρόστιμο αυξάνεται από 100 ευρώ σε 2.000 ευρώ και το διοικητικό μέτρο της επιτόπου αφαίρεσης της άδειας οδήγησης για 1 έτος λόγω της ιδιαίτερα υψηλής επικινδυνότητας.
Για πρώτη φορά προβλέπονται ιδιαίτερα αυστηρές διοικητικές κυρώσεις για την οδήγηση με ταχύτητα που υπερβαίνει τα 200 χιλιόμετρα την ώρα, καθώς επιβάλλονται το διοικητικό πρόστιμο των 2.000 ευρώ και το διοικητικό μέτρο της επιτόπου αφαίρεσης της άδειας οδήγησης για 1 έτος λόγω της ιδιαίτερα υψηλής επικινδυνότητας της πράξης.
Για τη μη χρήση κράνους ορίζεται πρόστιμο 350 ευρώ και αφαίρεση της άδειας οδήγησης για 30 ημέρες την πρώτη φορά της παράβασης, δηλαδή όταν οδηγός μηχανής εντοπιστεί να μη φορά κράνος. Πρόστιμο προβλέπεται και για τον συνεπιβάτη. Στη συνέχεια, στη δεύτερη παράβαση το πρόστιμο πάει στα 1.000 ευρώ και το δίπλωμα θα αφαιρείται για 6 μήνες και την τρίτη 2.000 ευρώ πρόστιμο και αφαίρεση του διπλώματος για 1 έτος.
Τα πρόστιμα για τη χρήση κινητού τηλεφώνου κατά την οδήγηση κυμαίνονται από 350 έως και 2.000 ευρώ και η αφαίρεση της άδειας οδήγησης από έναν μήνα έως ένα έτος. Μάλιστα, σε περίπτωση που προκληθεί ατύχημα, το πρόστιμο ξεκινά από 350 ευρώ και αφαίρεση διπλώματος για έναν μήνα, μέχρι πρόστιμο 4.000 ευρώ και αφαίρεση διπλώματος για 8 έτη, ενώ σε περίπτωση βαριάς σωματικής βλάβης προβλέπεται κάθειρξη έως 10 έτη και έως 20 έτη αν προκλήθηκε θανατηφόρο τροχαίο.
Για κατανάλωση αλκοόλ προβλέπονται ποινές που ξεκινούν από 350 ευρώ πρόστιμο και αφαίρεση διπλώματος για έναν μήνα και φτάνουν μέχρι 4.000 ευρώ και αφαίρεση διπλώματος για 10 χρόνια.
Οι ποινές για παραβίαση ερυθρού σηματοδότη κυμαίνονται από 700 ευρώ και αφαίρεση άδειας για δύο μήνες μέχρι 2.000 ευρώ και αφαίρεση της άδειας οδήγησης για ένα χρόνο. Επίσης, εάν οδηγός παραβιάσει STOP, το πρόστιμο κυμαίνεται από τα 350 έως και τις 2.000 ευρώ, ενώ επιβάλλεται και αφαίρεση άδειας από έναν μήνα έως και έναν χρόνο.
Ηλεκτρονικά οι κλήσεις
Σύμφωνα με το νομοσχέδιο, οι κλήσεις θα καταχωρίζονται σε διαδικτυακή πλατφόρμα και οι παραβάτες θα ενημερώνονται άμεσα μέσω SMS, χωρίς δυνατότητα παρέμβασης για τη διαγραφή τους. Τα πρόστιμα θα αναρτώνται απευθείας στον φορολογικό λογαριασμό TAXISnet του παραβάτη οδηγού και εάν αυτός δεν το εξοφλεί εμπρόθεσμα, τότε θα αποτελεί βεβαιωμένη οφειλή προς το Δημόσιο. Οι φερόμενοι ως παραβάτες θα έχουν βέβαια τη δυνατότητα μέσα σε 7 έως 10 ημέρες να καταθέτουν τις ενστάσεις τους.
Ταξί σε λωρίδες για λεωφορεία
Εκτός λεωφορειολωρίδων, με λίγες εξαιρέσεις, μένουν τα ταξί, όπως προκύπτει από το σχέδιο νόμου. Είχε προηγηθεί κόντρα μεταξύ υπουργείου και ΣΑΤΑ για το εν λόγω ζήτημα, με το ΥΠΟΜΕ τελικά να φέρνει ως ρύθμιση ότι εντός λεωφορειολωρίδων θα μπορούν να κινούνται τα ταξί μηδενικών ρύπων και όσα μεταφέρουν άτομα με αναπηρία. Τα υπόλοιπα ταξί θα μπορούν να μπαίνουν στις λεωφορειολωρίδες μόνο για επιβίβαση και αποβίβαση κόσμου, πάντα πίσω από το λεωφορείο.
Συγκεκριμένα, το άρθρο 55 ορίζει ότι επιτρέπεται στις λεωφορειολωρίδες η στάση επιβατικών δημόσιας χρήσης (ΕΔΧ) «για το απολύτως εύλογο χρονικό διάστημα, εφόσον δεν παρακωλύεται η κυκλοφορία των μέσων δημόσιας οδικής μαζικής μεταφοράς προσώπων για χρονικό διάστημα που δεν υπερβαίνει τα τριάντα (30) δευτερόλεπτα, και μόνο με σκοπό την επιβίβαση και αποβίβαση. Ειδικότερα, η αποβίβαση επιτρέπεται μόνο όπισθεν του λεωφορείου, ώστε να μην παρακωλύεται η απρόσκοπτη κυκλοφορία αυτού». Η παραβίαση των διατάξεων τιμωρείται με πρόστιμο 150 ευρώ.
