Η μουσική κάνει καλό, όχι μόνο στη διάθεσή μας αλλά και στο μυαλό μας. Ενισχύει την ψυχική αλλά και την πνευματική μας υγεία. Συγκεκριμένα, με την εκμάθηση ενός μουσικού οργάνου, ο εγκέφαλος μπορεί να προστατευθεί από τη γήρανση, δημιουργώντας μια άμυνα απέναντι στη γνωστική φθορά που διαρκεί μια ζωή, λέει νέα έρευνα.
Ερευνητές από τον Καναδά και την Κίνα ανακάλυψαν στην εν λόγω έρευνα ότι οι ηλικιωμένοι που είχαν περάσει χρόνια παίζοντας μουσική ήταν καλύτεροι στο να κατανοούν την ομιλία σε θορυβώδη περιβάλλοντα, όπως για παράδειγμα σε ένα γεμάτο δωμάτιο, σε σύγκριση με εκείνους που δεν έπαιζαν μουσική.
Εγκέφαλος και πώς επηρεάζεται από τη μουσική
Σύμφωνα με τη μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό PLOS Biology, οι εγκέφαλοί τους λειτουργούσαν περισσότερο σαν των νεότερων ανθρώπων, χρησιμοποιώντας λιγότερη ενέργεια για να συγκεντρωθούν. Σε αντίθεση με τους ηλικιωμένους μη μουσικούς που κατέβαλαν περισσότερη προσπάθεια για να αντισταθμίσουν τη νοητική φθορά της ηλικίας.
Το παίξιμο μουσικής φάνηκε να «χτίζει» μια γνωστική «εφεδρεία», ένα είδος εφεδρικού συστήματος στον εγκέφαλο. Αυτή η «εφεδρεία» βοηθά τον εγκέφαλο να παραμένει αποδοτικός και να λειτουργεί πιο κοντά σε έναν νεανικό εγκέφαλο, ακόμη και με την πάροδο των χρόνων.
Χρόνια μουσικής εξάσκησης ενίσχυσαν τις συνδέσεις ανάμεσα στις περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με την ακοή, την κίνηση και την ομιλία, διευκολύνοντας την επεξεργασία ήχων σε δύσκολες συνθήκες, όπως όταν κάποιος προσπαθεί να ξεχωρίσει μια φωνή μέσα σε θόρυβο.
Οι μελετητές της έρευνας τόνισαν ότι τα αποτελέσματά της φαίνεται να ανατρέπουν την ιδέα ότι οι ηλικιωμένοι εγκέφαλοι πρέπει πάντα να δουλεύουν σκληρότερα για να αντισταθμίσουν τη γήρανση που έρχεται με τα χρόνια. Αντίθετα, η τακτική εξάσκηση σε ένα όργανο, περίπου 12 ώρες την εβδομάδα, ανεξάρτητα από το επίπεδο δεξιοτεχνίας, μπορεί να δημιουργήσει αυτή την «εφεδρεία» που αποτρέπει τον εγκέφαλο από το να υπερλειτουργεί χωρίς λόγο.
Οι επιστήμονες της μελέτης αναφέρουν ότι όπως ένα καλοκουρδισμένο όργανο δεν χρειάζεται να παιχτεί πιο δυνατά για να ακουστεί, έτσι και οι εγκέφαλοι των ηλικιωμένων μουσικών παραμένουν ρυθμισμένοι, χάρη στα χρόνια εξάσκησης.
Πιο «νέος» εγκέφαλος για τους μουσικούς
Η εν λόγω έρευνα έδειξε ότι οι ηλικιωμένοι που δεν έπαιζαν μουσική εμφάνιζαν αυξημένη δραστηριότητα σε περιοχές του εγκεφάλου, οι οποίες συνεργάζονται για την επεξεργασία των ήχων και τη σύνδεσή τους με δράσεις. Η αυξημένη αυτή δραστηριότητα υποδείκνυε ότι οι εγκέφαλοι των ηλικιωμένων χωρίς μουσική εμπειρία «δούλευαν σκληρότερα» για να αντισταθμίσουν τη φυσιολογική γνωστική φθορά.
Αντίθετα, οι εγκέφαλοι των ηλικιωμένων μουσικών έμοιαζαν περισσότερο με εκείνους νεότερων μη μουσικών, παρουσίαζαν δηλαδή λιγότερη δραστηριότητα σε αυτές τις περιοχές και πιο αποδοτική λειτουργία. Μάλιστα, η μειωμένη δραστηριότητα στο δεξί ημισφαίριο συνδέθηκε με καλύτερη ικανότητα να ξεχωρίζουν λέξεις μέσα σε θόρυβο.
Οι ηλικιωμένοι μουσικοί εμφάνιζαν επίσης ομοιότητες με τους νεότερους σε μια περιοχή του εγκεφάλου, που είναι υπεύθυνη για την κίνηση, ιδιαίτερα της δεξιάς πλευράς του σώματος, καθώς και για τον σχεδιασμό και την εκτέλεση εκούσιων κινήσεων, όπως η ομιλία ή το πάτημα ενός κουμπιού.
Η μελέτη στην πράξη
Συμμετέχοντες ήταν 25 ηλικιωμένοι μουσικοί με μέση ηλικία 65 ετών και με τουλάχιστον 32 χρόνια εμπειρίας σε όργανο, 25 ηλικιωμένοι μη μουσικοί με μέση ηλικία 66 ετών και 24 νεότεροι μη μουσικοί, στην ηλικία των 20 ετών. Όλοι ήταν υγιείς, δεξιόχειρες, με φυσιολογική ακοή και χωρίς νευρολογικά προβλήματα. Οι συμμετέχοντες άκουσαν τέσσερις συλλαβές αναμεμειγμένες με θορύβους σε τρία επίπεδα έντασης, ενώ ο εγκέφαλός τους καταγραφόταν.
Τα αποτελέσματα αποκάλυψαν ότι οι ηλικιωμένοι μουσικοί τα πήγαν καλύτερα από τους συνομήλικούς τους μη μουσικούς, ειδικά σε συνθήκες μέτριου θορύβου. Συνολικά, ήταν μεν χειρότεροι από τους νεότερους μη μουσικούς, αλλά σαφώς καλύτεροι από τους ηλικιωμένους χωρίς μουσική εμπειρία.
Πρακτικές εφαρμογές
Οι ερευνητές σημείωσαν ότι τα ευρήματα αυτά δεν σχετίζονται με νευροεκφυλιστικές ασθένειες όπως το Αλτσχάιμερ, αλλά με τη φυσιολογική φθορά της ηλικίας. Η μελέτη υποδεικνύει ότι η μουσική εξάσκηση μπορεί να οδηγήσει σε νέες θεραπείες για την ενίσχυση της εγκεφαλικής υγείας και την καθυστέρηση εμφάνισης άνοιας, ενθαρρύνοντας τους ηλικιωμένους να μάθουν όργανα.
Μάλιστα, μια δεύτερη σχετική έρευνα από το Πανεπιστήμιο του Κιότο στην Ιαπωνία, που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό Imaging Neuroscience, κατέληξε στο ίδιο συμπέρασμα. Η εκμάθηση μουσικής ακόμη και στα 70 έτη βελτίωσε τη λεκτική μνήμη μετά από 4 χρόνια. Όσοι συνέχισαν την εξάσκηση είχαν τα καλύτερα αποτελέσματα σε γνωστικά τεστ, σε σύγκριση με εκείνους που σταμάτησαν.
