Η Τοπική Αυτοδιοίκηση και η πρόκληση της Ανοιχτής Δημοκρατικής Διακυβέρνησης
Η κρίση είναι η αφορμή, ώστε πολλοί τομείς της πολιτικής μας ζωής, να επαναπροσδιοριστούν. Το πολιτικό σύστημα της χώρας, εκτός από τα κόμματα και τον κοινοβουλευτισμό, εκφράζεται και με ένα άλλο εξ ίσου πολύ σημαντικό πυλώνα της δημοκρατίας, την Τοπική Αυτοδιοίκηση.
του Δημήτρη Καλαβρουζιώτη
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση μπορεί να παίξει σήμερα ένα πολύ σημαντικό ρόλο στη χώρα μας, που τα χαρακτηριστικά της κρίσης εκτός από τις επιπτώσεις στην οικονομική ζωή του τόπου, επηρεάζουν άμεσα τον κοινωνικό, ενεργειακό, περιβαλλοντικό αλλά ιδιαίτερα τον πολιτισμικό επαναπροσδιορισμό. Οι Δήμοι (πολεις και χωριά) μπορούν να αποτελέσουν τους μοχλούς ώθησης της τοπικής οικονομίας, της εξωστρέφειας, της πράσινης οικονομίας, τον πολιτισμό, αλλά και πόλους για την επίτευξη της κοινωνικής συνοχής.
Οι αιτίες που δημιουργούνται τα μεγάλα προβλήματα συνήθως είναι παγκόσμιες, η αντιμετώπισή τους όμως είναι τοπική και ο αντίκτυπος στον κάθε πολίτη χωριστά. Για παράδειγμα ενώ η αιτία του μεγάλου προσφυγικού και μεταναστευτικού ρεύματος είναι παγκόσμια, η αντιμετώπιση και η διαχείριση του καθημερινού προβλήματος είναι τοπική με βάση βέβαια τις εθνικές και τις Ευρωπαϊκές πολιτικές και συμφωνίες, επηρεάζοντας όμως και ανατρέποντας ατομικά και συνολικά τη ζωή του πολίτη και της πόλης. Αντίστοιχα τα θέματα τα ανεργίας των νέων, της ενεργειακής επάρκειας, της οικονομίας, της διαχείρισης των σύγχρονων κοινωνικών προβλημάτων που επιτείνονται συνεχώς , αγγίζουν τις τοπικές κοινωνίες και τις πόλεις στο σύνολό τους.
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι η πιο κοντινή στον πολίτη εξουσία, συνδυάζει την αιρετή εξουσία με την εκτελεστική, για θέματα που αφορούν την καθημερινότητα του πολίτη και την αποτελεσματική διαχείριση των προβλημάτων του τόπου.
Η εκάστοτε Δημοτική Αρχή σε κάθε Δήμο πρέπει να ανταπεξέλθει σε 3 βασικούς άξονες:
α) Καθημερινότητα, β) ‘Εργα Υποδομής και γ) Κοινωνική Πρόνοια και Πολιτισμός.
Η πρώτη βασική προϋπόθεση για την εξυπηρέτηση του πολίτη είναι ο εκσυγχρονισμός των υπηρεσιών των Δήμων. Η περίφημη Διοικητική Μεταρρύθμιση της Δημόσιας Διοίκησης για το νέο μοντέλο Οργάνωσης και Διοίκησης του Κράτους και των Δήμων αλλά και της αξιοποίησης του ανθρώπινου δυναμικού τους, απαιτεί πάνω από όλα αλλαγή της κουλτούρας και απόκτηση σύγχρονης διοικητικής αντίληψης και γνώσης από την αντίστοιχη ΗΓΕΣΙΑ. Απαιτεί υιοθέτηση και εφαρμογή των αρχών της διαφάνειας, της λογοδοσίας, της συμμετοχής, της συνεργασίας και της ενσωμάτωσής τους στον τρόπο εργασίας και όχι στην καθημερινή ρητορική.
Η νέα κοινωνική πραγματικότητα στους Δήμους, όπως διαμορφώνεται από τα αναδυόμενα και εντεινόμενα οικονομικά και κοινωνικά φαινόμενα της ανεργίας, της φτώχειας, και, της αύξησης των αστέγων, της αύξησης των φαινομένων της βίας κάθε μορφής, της ενεργειακής, περιβαλλοντικής και πολιτισμικής κρίσης, απαιτούν άλλου είδους προσεγγίσεις.
Η αναγκαιότητα του επανακαθορισμού του ρόλου του Δήμου σε θέματα τοπικής και αειφόρου ανάπτυξης, επιβάλλει νέες μορφές παρέμβασης στην τοπική οικονομία. Ο Δήμος δεν μπορεί πλέον να είναι ο μοναδικός επιχειρηματίας, αλλά θα πρέπει να είναι ο καταλύτης στηρίζοντας είτε ενισχύοντας καινοτόμες πρωτοβουλίες νέων ανθρώπων, είτε δημιουργώντας ευνοϊκό περιβάλλον για προσέλκυση επενδύσεων, με την αξιοποίηση τοπικών πόρων (φυσικών και ανθρώπινων) με καθοριστικό το ρυθμιστικό του ρόλο, που θα οριοθετεί το πλαίσιο, τους κανόνες και τους όρους για υγιείς επενδύσεις, με εξασφάλιση θέσεων εργασίας αλλά και διασφάλιση του δημόσιου συμφέροντος.
Η συνθετότητα και η πολυπλοκότητα των προβλημάτων απαιτεί το Άνοιγμα του Δήμου, τον εκσυγχρονισμό των υπηρεσιών τους, την αναβάθμιση του ανθρώπινου δυναμικού του και κυρίως απαιτεί ηγεσίες που να αντιλαμβάνονται τις αλλαγές γρήγορα, που να τολμούν συνεργασίες και συμμαχίες με γνώση, μεθοδολογία, σχέδιο και δράση.
Πως η Ανοιχτή Δημοκρατική Διακυβέρνηση μπορεί να απαντήσει θετικά και να προωθήσει τις παραπάνω προκλήσεις;
Η ηλεκτρονική δημοκρατία στοχεύει να φέρει τους πολίτες πιο κοντά στη διακυβέρνηση, είτε προσφέροντας ανοιχτή πληροφόρηση, είτε δίνοντας ενεργό ρόλο στη συμμετοχή και στις αποφάσεις, είτε δίνοντας βήμα στον έλεγχο, στη διαφάνεια και στη λογοδοσία. Κυρίως όμως εκπαιδεύοντας και συμβάλλοντας στη διαμόρφωση της κουλτούρας του ενημερωμένου και υπεύθυνου πολίτη με σεβασμό σε θέματα περιβάλλοντος, μεταφορών, πολιτισμού, κοινωνικής ένταξης ειδικών κοινωνικών ομάδων, με έμφαση στην εδραίωση των θεσμών της δημοκρατίας.
Ανοιχτός Δήμος είναι αυτός που σχεδιάζει την ανάπτυξη της περιοχής επενδύοντας στα συγκριτικά του πλεονεκτήματα και στον προσδιορισμό της ταυτότητας της πόλης (brandname) στη βάση μιας ολοκληρωμένης παρέμβασης που στηρίζεται στην καινοτομία, στην εξωστρέφεια αλλά και στις συνέργειες και στις δικτυώσεις. Για να επιτευχθεί αυτή η ανάπτυξη απαιτεί επένδυση σε υπηρεσίες με υψηλή τεχνολογία, αξιοποίηση του ανθρώπινου κεφαλαίου , σχεδιασμός των συνεργασιών, αξιοποίηση των επιστημονικών και ερευνητικών ινστιτούτων, των επιχειρηματικών και κοινωνικών φορέων της περιοχής.
Ανοιχτός είναι ο Δήμος που αξιοποιεί όλες τις δυνάμεις του τόπου και λειτουργεί ως μια ηλεκτρονική ομπρέλα συμμαχιών και συνεργασιών στην κατεύθυνση της κοινωνικής υποστήριξης των αδύναμων και ευάλωτων ομάδων της κοινωνίας. Η εμπλοκή του Δήμου στη νέα κοινωνική πραγματικότητα απαιτεί πολιτικές, που στηρίζονται στη γνώση, απαιτεί πρωτοβουλίες για την ευαισθητοποίηση, κινητοποίηση και συντονισμό όλων των ατομικών και συλλογικών προσπαθειών, των εθελοντικών ομάδων, των επιστημονικών και άλλων φορέων. Η δημιουργία κοινωνικών δικτύων με στόχο το συντονισμό των δράσεων κοινωνικής υποστήριξης, αλλά και με στόχο την προσέλκυση χορηγιών (fundraising) με τη διασφάλιση της διαφάνειας και της λογοδοσίας είναι καθοριστικής σημασίας για τη διατήρηση του κοινωνικού ιστού και της κοινωνικής συνοχής ενός ανοιχτού δήμου.
Οι υπηρεσίες και τα εργαλεία που μπορούν να υποστηρίξουν τους παραπάνω στόχους είναι πάρα πολλές, όπως η χρήση των μέσων της τεχνολογίας και του εμπλουτισμού των παρεχόμενων υπηρεσιών. Από τη χρήση της απλής ιστοσελίδας του Δήμου που παρέχει τη δυνατότητα της ενημέρωσης για τις υπηρεσίες και τις δραστηριότητες του Δήμου, τη χρήση της τηλεδιάσκεψης ως μέσο κοινών συνεδριάσεων και συσκέψεων με απομακρυσμένα τοπικά συμβούλια μέχρι και φορείς της ομογένειας, τη διαβούλευση ως δομημένη διαδικασία δημόσιου διαλόγου για θέματα σχεδιασμού και λήψης απόφασης, την ηλεκτρονική ψηφοφορία για τη λήψη αποφάσεων μεγάλων τοπικών θεμάτων ή την ενίσχυση της δύναμης κάποιων αποφάσεων του Δ.Σ, τη χρήση προκήρυξης ανοιχτών διαγωνισμών και δημόσιων συμβάσεων μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας, τη χρήση των ηλεκτρονικών υπογραφών, την αξιοποίηση της δύναμης των social medial ιδιαίτερα ως μέσο επικοινωνίας με τους νέους άνεργους, επαγγελματίες, επιστήμονες, τη χρήση ηλεκτρονικού συμμετοχικού προϋπολογισμού και πολλα άλλα.
Για την διαμόρφωση και υλοποίηση μιας Ανοιχτής Δημοκρατικής Διακυβέρνησης , που θα βελτιώσει τη ζωή όλων στο δημο μας, για τις παρούσες και τις μελλοντικές γενιές ειναι αναγκαιο να διαμορφωθεί μια ευρεία κοινωνική, συμμετοχική, δημοκρατική και πολιτική συνεννόηση.
Ο πολίτης ουδενί των άλλων ορίζεται μάλλον ή τω μετέχειν κρίσεως και αρχής.
(Το κύριο γνώρισμα του πολίτη είναι η συμμετοχή στην απονομή δικαιοσύνης και στην άσκηση εξουσίας)
Αριστοτέλης, 384-322 π.Χ., Αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος
Καλαβρουζιώτης Δημήτρης
Διπλ. Ηλεκτρολόγος Μηχανικός
