Σε κλίμα ιδιαίτερης συγκίνησης και κατάνυξης πραγματοποιήθηκαν την Κυριακή 9 Φεβρουαρίου τα θυρανοίξια του ανακαινισμένου Ιερού Ναού Αγίου Χαραλάμπους Κατωχωρίου, παρουσία πλήθους κόσμου που παρακολούθησε τον αγιασμό και την τελετή. Ακολούθησε η παρουσίαση του έργου στον κεντρικό ναό του Αγίου Δημητρίου.

Στην εκδήλωση παρέστησαν, μεταξύ άλλων, ο Μητροπολίτης Λευκάδας και Ιθάκης, Σεβασμιώτατος κ.κ.Θεόφιλος, ο Καθηγούμενος της Ι.Μ. Φανερωμένης, Πανοσιολογιώτατος Αρχιμανδρίτης π.Νικηφόρος, και πλήθος ιερέων, η Γενική Διευθύντρια Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Υπουργείου Πολιτισμού, κ. Ολυμπία Βικάτου, ο Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου, κ. Ευστάθιος Σκλαβενίτης, Αντιδήμαρχοι και Πρόεδροι Τοπικών Κοινοτήτων, κ. ο Δήμαρχος Λευκάδας, κ. Ξενοφών Βεργίνης, ο Δήμαρχος Μεγανησίου, κ. Γεράσιμος Κατωπόδης, και ο θεματικός Αντιπεριφερειάρχης Ιονίων Νήσων, κ. Ευτύχιος Ζουριδάκης, ο Πρόεδρος το Επιμελητηρίου, κ. Σωτήρης Σκιαδαρέσης, ο Πρόεδρος της Τοπικής Κοινότητας Κατωχωρίου, κ. Δημήτρης Μαυροκέφαλος, ο πρώην Δήμαρχος Λευκάδας, κ. Χαράλαμπος Καλός, και ο πρώην Αντιπεριφερειάρχης Π.Ε. Λευκάδας, κ. Ανδρέας Κτενάς.

Την τελετή διοργάνωσε η Ιερά Μητρόπολη Λευκάδας και Ιθάκης, σε συνεργασία με την Εφορία Αρχαιοτήτων Αιτωλοακαρνανίας και Λευκάδας.

Ο Βουλευτής Ν. Λευκάδας, Θανάσης Καββαδάς, πραγματοποίησε μία συναισθηματικά φορτισμένη ομιλία καθώς το Κατωχώρι είναι ο τόπος καταγωγής του, ενώ η οικογένειά του έχει μακραίωνους δεσμούς με την εκκλησία του Αγ.Χαραλάμπους. Στο τέλος της εκδήλωσης προσέφερε στην κ. Βικάτου μία εικόνα του Αγίου Χαραλάμπους και την ευχαρίστησε, τόσο την ίδια, όσο και την Υπουργό κ. Μενδώνη για την σημαντική τους βοήθεια προς το Κατωχώρι.

Ακολουθεί το κείμενο της ομιλίας:

«Σήμερα είναι μια μέρα μεγάλης χαράς αλλά και βαθιάς συγκίνησης, για όλους όσοι είμαστε εδώ, και πολύ περισσότερο για εμάς, τους Κατωχωρίτες. Γιατί σήμερα, παραμονή του Αγίου Χαραλάμπους, μαζί με τη μνήμη του αγίου γιορτάζουμε και τα θυρανοίξια της αγαπημένης μας εκκλησίας.

Σήμερα δεν ανοίγουν απλά οι πόρτες ενός ναού. Σήμερα χτυπά ξανά η καρδιά μας, ζωντανεύουν οι μνήμες, και η πίστη μας ξαναβρίσκει το σπίτι της.

Όταν κοιτάζουμε τον ναό μας, δεν βλέπουμε μόνο πέτρα και ξύλο. Βλέπουμε την ιστορία του χωριού μας, θυμόμαστε τους ανθρώπους που δεν είναι πια μαζί μας και νιώθουμε ξανά να μας ενώνει η ίδια αγάπη για τον τόπο μας, η ίδια πίστη και αφοσίωση στο Θεό.

Καθένας μας έχει να αφηγηθεί από τον Άγιο Χαράλαμπο τις ιστορίες του, τις δικές του και των προγόνων του.  Ιστορίες γιορτής και χαράς – αλλά και ημέρες θλίψης και απώλειας. Θυμόμαστε και ιστορίες απλές, από την καθημερινότητα. Από τα παιχνίδια μας στο προαύλιο, από τα ζεστά μεσημέρια μετά το σχολείο, κάτω από την ελιά που στήριζε την καμπάνα και που το είχαμε παιχνίδι να την χτυπάμε άσκοπα.

Κάτω από αυτήν την ελιά, πάνω στη μεγάλη πέτρα που είναι στη σκιά της, στη γωνία του ναού, καθόμουν συχνά και διάβαζα τα μαθήματά μου μέχρι που τελείωσα το λύκειο.  Εκεί έβρισκα ησυχία.

Καθένας μας λοιπόν έχει τις δικές του ιστορίες να αφηγηθεί από τον Άγιο Χαράλαμπο – και η δική μου οικογένεια έχει τη δική της ιστορία με τον Άγιο Χαράλαμπο και με το Κατωχώρι που χάνεται στο βάθος των αιώνων.

Δεν είναι γνωστό πότε ακριβώς κατασκευάστηκε ο ναός του Αγίου Χαραλάμπους, στο προαύλιο του οποίου υπήρχε και το νεκροταφείο. Τα πρώτα σωζόμενα έγγραφα που αφορούν στην οικονομική διαχείριση του ναού χρονολογούνται στα 1770 ενώ διαθέτουμε και τις ληξιαρχικές πράξεις που συντάχθηκαν στο ναό την περίοδο 1779-1838. Όλο αυτό το αρχειακό υλικό βρίσκεται στα Γενικά Αρχεία του Κράτους, στο Ιστορικό Αρχείο Λευκάδας, το 3ο τη τάξει πανελληνίως Αρχείο.

Από τη μελέτη του υλικού αυτού προκύπτει ότι μέλη της οικογένειας Καββαδά συμμετείχαν στη διαχείριση του ναού του Αγίου Χαραλάμπους όσο και των άλλων ναών του χωριού. Η οικογένεια Καββαδά, όπως και αυτές των Σκληρού και Πολίτη, έχουν βυζαντινές καταβολές και έφθασαν στο χώρο του Ιονίου είτε μετά το 1204 και την πρώτη κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους, είτε μετά το 1453, μετά την οριστική κατάλυση της βυζαντινής αυτοκρατορίας. Ήδη σε διαθήκη του 1626 συναντάμε το επώνυμο Καββαδάς στη Λευκάδα. Το 1770 ο Άγιος Χαράλαμπος καταγράφεται ως συναδελφικός ναός και μεταξύ των συναδελφών εμφανίζεται ο Νικόλαος Καββαδάς. Αυτός εμφανίζεται ενώπιον της βενετικής διοίκησης προκειμένου να προσκομίσει εκεί προς έλεγχο τα οικονομικά στοιχεία του ναού. Το 1827 χαρακτηρίζεται ως ιδιωτικός, ουσιαστικά οικογενειακός, και δηλώνεται ότι ανήκε στους παπά Αθανάσιο Καββαδά του ποτέ παπά Θοδωρή, παπά Θεόκλητο Καββαδά του ποτέ Γεωργίου, παπά Ιωάννη Καββαδά του ποτέ Νικολού και Αθανασίου Καββαδά. Το σωζόμενο ληξιαρχικό βιβλίο του ναού έχει συνταχθεί από τον ιερομόναχο Ιωαννίκιο Καββαδά, ο οποίος ήταν και εφημέριος του ναού.

Το 1825, στον μεγάλο σεισμό των 6,5 ρίχτερ, ο Άγιος Χαράλαμπος υπέστη σοβαρές ζημιές, αλλά επισκευάστηκε, και το 1836 πήρε τις σημερινές του διαστάσεις. Κάποια στιγμή πλάι στον Άγιο Χαράλαμπο έγινε το εκκλησάκι του Αγίου Διονυσίου που επικοινωνεί με το ναό. Φτιάχτηκε χάρη στο όραμα της αείμνηστης Αγγελικούλας Καββαδά, που είδε στον ύπνο της ότι αν έφτιαχνε ένα ναό αφιερωμένο στον Άγιο Διονύσιο ο θεός θα έστελνε στην κόρη της, Ουρανία, ένα αγοράκι, το οποίο θα το έβγαζε Διονύση. Έκανε έρανο στη Λευκάδα και την Αιτωλοακαρνανία, μάζεψε τα λεφτά, έφτιαξε το εκκλησάκι και πράγματι η κόρη της απέκτησε τον μικρό Διονύση.

Πλάι στον Άγιο Διονύσιο, μεσοτοιχία, ήταν η οικία Καββαδά – τότε ενιαία, σήμερα χωρισμένη σε δύο σπίτια – και ο χώρος όπου σήμερα είναι το κελί του Αγίου Διονυσίου χρησίμευε σαν αποθήκη. Σήμερα λοιπόν ακόμα είναι ορατές οι καμάρες που συνέδεαν την οικεία Καββαδά με τον Άγιο Χαράλαμπο.

Γι’ αυτό είπα πριν ότι με συνδέουν προσωπικοί και  οικογενειακοί δεσμοί που χάνονται στους αιώνες – και γι’ αυτό η σημερινή ημέρα είναι για μένα πολύ φορτισμένη και πολύ ξεχωριστή.

Όμως ο Άγιος Χαράλαμπος είναι κομμάτι της ιστορίας του χωριού μας και ένα ορόσημο για τη Λευκάδα, και αυτό έχει τη μεγαλύτερη βαρύτητα. Κι αν όπως είπα δεν ξέρουμε ακριβώς πότε χτίστηκε, το σίγουρο είναι ότι ο Άγιος Χαράλαμπος ήταν εδώ από την αρχή, από όταν το Κατωχώρι έγινε οικισμός. Γνώρισε Οθωμανούς, Ενετούς, Φράγκους, Άγγλους. Ήταν εδώ στη μεγάλη επανάσταση του έθνους μας. Ήταν εδώ στην ένωση των Επτανήσων με τη μητέρα Ελλάδα. Ήταν εδώ όταν το χωριό μας γνώρισε τη μεγάλη του ακμή, ως πρωτεύουσα το Δήμου Ελλομένου.

Μέσα στους αιώνες, χιλιάδες άνθρωποι στάθηκαν εδώ με ταπεινότητα και προσευχή – μέχρι που το 2015 ήρθε ο μεγάλος σεισμός και επιδείνωσε τις φθορές που είχε ήδη ο ναός και ιδιαίτερα το αγιογραφημένο τέμπλο του αγίου.

Εκείνη τη στιγμή, τη στιγμή που ο Εγκέλαδος χτύπησε τον Άγιο Χαράλαμπο, η ευθύνη μας χτύπησε την πόρτα. Η ευθύνη να μην αφήσουμε την εκκλησία μας, την ιστορία μας, την πίστη μας να πεθάνει. Και δεν θα ντραπώ να πω ότι αυτήν την ευθύνη εγώ προσωπικά την αισθάνθηκα βαριά επάνω μου – όχι μόνο επειδή είμαι Κατωχωρίτης και μάλιστα μεγαλωμένος στη γειτονιά του Αγίου Χαραλάμπους, αλλά επειδή είμαι και βουλευτής. Και έχω χρέος όχι μόνο απέναντι στη δική μου διαδρομή, αλλά απέναντι στην ιστορία, στο χωριό μου και στους συντοπίτες μου. Η απόφαση να ενδιαφερθώ προσωπικά για να γίνει η μελέτη για την αποκατάσταση του ναού δεν χρειάστηκε καμία σκέψη. Πάρθηκε άμεσα – όπως άμεσα, από το 2015, ξεκίνησε η προσπάθεια να βρεθεί χρηματοδότηση για τις επισκευές. Το 2018 το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο ενέκρινε τη μελέτη και το 2020 το έργο εντάχθηκε στο ΕΣΠΑ της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων με προϋπολογισμό 250.000 ευρώ.

Χρειάστηκαν συντονισμένες προσπάθειες για να φτάσουμε στο σήμερα και οφείλω να πω ένα μεγάλο «ευχαριστώ» στον κύριο Παναγιώτη Αργυρό, που μαζί κάναμε το πρώτο βήμα αυτής της προσπάθειας, για την εκπόνηση της αρχιτεκτονικής μελέτης.

Ευχαριστώ την Ιερά Μητρόπολη Λευκάδας και Ιθάκης και το Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη μας κύριο Θεόφιλο, για την αγαστή συνεργασία μας και τη συμβολή της σε αυτό το έργο και σε πολλά άλλα.

Ευχαριστώ ακόμη την Περιφέρεια Ιονίων Νήσων που ενέταξε το έργο στο επιχειρησιακό της πρόγραμμα, την πρώην Περιφερειάρχη, κυρία Ρόδη Κράτσα, και τον πρώην Αντιπεριφερειάρχη, κ. Ανδρέα Κτενά, για τη συμβολή τους.

Ευχαριστώ την τότε προϊσταμένη της Εφορίας Αρχαιοτήτων Αιτωλοακαρνανίας και Λευκάδας, και νυν Γενική Διευθύντρια Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς, την αγαπητή μου κυρία Ολυμπία Βικάτου, που είναι σήμερα μαζί μας. Την ευχαριστώ γιατί επί 3 μέρες δούλεψε μέρα-νύχτα για να ετοιμάσει και να ολοκληρώσει τον φάκελο και να προλάβει να μπει ο Άγιος Χαράλαμπος σε πρόγραμμα χρηματοδότησης.

Και βέβαια, οφείλω το μεγαλύτερο «ευχαριστώ» στην Υπουργό Πολιτισμού, στην κυρία Λίνα Μενδώνη, που αποδεικνύεται μία μεγάλη και πολύτιμη φίλη της Λευκάδας.  Με δική της απόφαση κινήθηκε η διαδικασία για να χρηματοδοτηθεί το έργο.

Θυμάμαι ακόμα το 2020 που την πλησίασα στην διάρκεια συζήτησης στη Βουλή ενός νομοσχεδίου του Υπουργείου Πολιτισμού, όπου ήμουν ομιλητής, και της είπα για τον Άγιο Χαράλαμπο. Εκεί μπροστά μου σήκωσε το τηλέφωνο κι έδωσε την εντολή να ολοκληρωθεί και να κατατεθεί ο φάκελος για χρηματοδότηση. Και λίγο καιρό μετά, τον Αύγουστο του 2020, στην τριήμερη επίσκεψή της στη Λευκάδα, ήρθε στο χωριό μας και είδε από κοντά τον Άγιο Χαράλαμπο.

Και την ευχαριστώ όχι μόνο για τον Άγιο Χαράλαμπο αλλά για την άριστη συνεργασία μας όλα αυτά τα χρόνια σε πάρα πολλά σπουδαία ζητήματα όπως το νέο αρχαιολογικό μουσείο, το αρχαίο θέατρο και η αποκατάσταση των εκκλησιών μας, του Κάστρου της Αγίας Μαύρας και άλλων μνημείων μας.

Γιορτάζουμε λοιπόν σήμερα τα θυρανοίξια σε έναν καινούριο Άγιο Χαράλαμπο. Αποκαταστάθηκε το αριστουργηματικό, λιθόκτιστο, εικονογραφημένο τέμπλο, φτιάχτηκαν οι τοίχοι, η στέγη, το δάπεδο, ο περιβάλλων χώρος. Αυτά είναι τα τεχνικά και θα μας πει περισσότερα γι’ αυτά η κυρία Βικάτου. Όμως όπως είπα η αναστήλωση αυτής της εκκλησίας δεν ήταν μόνο μια τεχνική διαδικασία. Ήταν μια διαδικασία καρδιάς. Μιας καρδιάς που χτυπά σε κάθε τοίχο, σε κάθε εικόνα, σε κάθε γωνιά αυτού του ναού. Είναι η καρδιά όλων μας, η καρδιά της κοινότητας που δεν αφήνει να χαθούν τα ίχνη της παράδοσης, αλλά την ενώνει με το παρόν και το μέλλον.

Όλοι εμείς, με τη βοήθεια του Θεού και της άοκνης προσπάθειας πολλών, καταφέραμε να επαναφέρουμε στην παλιά του αίγλη αυτόν τον ιερό χώρο και να την παραδώσουμε, όπως έχουμε χρέος, στις επόμενες γενιές. Και μέσα από αυτήν τη διαδικασία, ενισχύσαμε τους δεσμούς μας με την πίστη και με το χωριό μας.
Με την ελπίδα αυτό το μικρό έργο να δώσει πολλούς αιώνες ζωής ακόμα στην εκκλησία μας, εύχομαι ο Άγιος Χαράλαμπος να ευλογεί το χωριό μας, εμάς και τα παιδιά μας και τις επόμενες γενιές. Ας ευχηθούμε αυτή η εκκλησία να είναι πάντα φωτεινή, γεμάτη ζωή και πίστη, για όλους μας. Σας ευχαριστώ από καρδιάς για την παρουσία σας και για την υποστήριξή σας σε αυτό το υπέροχο έργο. Εύχομαι από καρδιάς Χρόνια Πολλά σε όσους γιορτάζουν αύριο, ο Θεός να σας έχει καλά και να φυλάει το χωριό μας.»