Ποιος μπορεί να ξεχάσει την πολιτική και νομική αντιπαράθεση που προκλήθηκε με την αλλαγή του Ποινικού Κώδικα;
Ενα νομοθέτημα που άλλαξε τον Ιούλιο του 2019 μετά από 40 χρόνια και προκάλεσε πολλές αντιδράσεις, όχι τόσο για το γεγονός ότι υπήρξε αναθεώρηση του ποινικού νόμου (όλοι συμφωνούσαν πως υπήρχαν αναχρονιστικές διατάξεις και ο νόμος έπρεπε να αναθεωρηθεί, με βάση και τις κοινωνικές συνθήκες) όσο για το χρονικό σημείο που επελέγη να ψηφιστεί, πέντε μόλις ημέρες πριν τις εκλογές του Ιουλίου 2019, αλλά και για συγκεκριμένες αλλαγές που είχε επιφέρει σε κάποια αδικήματα, που είχαν προκαλέσει και πολιτικές αντιπαραθέσεις.
Η αντιπολίτευση είχε αντιδράσει έντονα για τη μικρότερη ποινή που προέβλεπε το αδίκημα για κατοχή εκρηκτικών υλών όπως οι μολότοφ, ενώ φεμινιστικές (και όχι μόνο) οργανώσεις είχαν εκφράσει τη διαμαρτυρία τους για τις αλλαγές στο αδίκημα του βιασμού (στη δεύτερη περίπτωση η επίμαχη διάταξη απεσύρθη).
Αντίστοιχες αντιδράσεις υπήρξαν και στην πρόβλεψη για το αδίκημα της εγκληματικής οργάνωσης, όπου στο αρχικό νομοσχέδιο, όταν είχε κατατεθεί στη δημόσια διαβούλευση, προβλεπόταν η ίδια ποινή για τον διευθυντή και το απλό μέλος της οργάνωσης. Η διάταξη αυτή επίσης απεσύρθη στο τελικό κείμενο, διατηρώντας τη διάκριση μεταξύ ηγετικών και μη στελεχών, και άλλαξε μόνο η προβλεπόμενη ποινή: στο απλό μέλος παρέμεινε στα 5-10 έτη κάθειρξης, στο διευθυντικό μέλος όμως έπεσε από τα 10-20 έτη στα 5-15 έτη.
Αλλη φιλοσοφία
Αυτό οφείλεται και στο γεγονός πως ο νέος Ποινικός Κώδικας έχει ευρύτερα μία διαφορετική φιλοσοφία από τον προηγούμενο, προβλέποντας γενικά μικρότερες ποινές, οι οποίες όμως θα πρέπει να εκτίονται (δυσκολεύει, δηλαδή, η χορήγηση αναστολής). Ως ανώτατο όριο ποινής π.χ. για όλα τα αδικήματα ορίστηκαν τα δεκαπέντε έτη, εκτός από αυτά που προβλέπουν ισόβια κάθειρξη. Ομως, η δίκη της Χρυσής Αυγής έχει την ιδιαιτερότητα πως ξεκίνησε υπό το καθεστώς του παλιού Ποινικού Κώδικα, οπότε ο νόμος ορίζει πως εφαρμόζονται και οι δύο (παλιός και νέος κώδικας) ανάλογα με τη διάταξη που είναι ελαφρύτερη κάθε φορά για τον κατηγορούμενο.
Από… σκάνερ
Σε ό,τι αφορά το αδίκημα της εγκληματικής οργάνωσης, δεν υπήρξε κάποια αλλαγή από την αναθεώρηση στους Ποινικούς Κώδικες που έγινε από την παρούσα κυβέρνηση, η οποία ήταν περιορισμένη για να καλύψει τις αρχικές κυβερνητικές εξαγγελίες. Ωστόσο, έχει συσταθεί Επιτροπή Παρακολούθησης της εφαρμογής του Ποινικού Κώδικα από το υπουργείο Δικαιοσύνης, η οποία παρακολουθεί όλα τα προβλήματα που ανακύπτουν στα δικαστήρια. Μεταξύ των ζητημάτων που παρακολουθεί είναι ασφαλώς και η εφαρμογή του νόμου για το αδίκημα της εγκληματικής οργάνωσης, αλλά και αυτό της αποστέρησης πολιτικών δικαιωμάτων.
Σύμφωνα με πληροφορίες, μόλις η Επιτροπή ολοκληρώσει τις παρατηρήσεις της, το υπουργείο Δικαιοσύνης θα προχωρήσει στις απαιτούμενες αλλαγές, κάτι που αναμένεται να συμβεί εντός του 2021.
