Τσικνοπέμπτη: Πότε πέφτει φέτος;

Να αρχίσουμε με τα βασικά. Η Τσικνοπέμπτη δεν είναι αργία. Κάθε χρόνο τέτοια μέρα ο κόσμος διασκεδάζει το βράδι. Βγαίνει πηγαίνει σε ταβέρνες για να «τσικνιστεί» να φάει κρέας και να προετοιμαστεί για το καρναβάλι που ακολουθεί την εβδομάδα μετά την Τσικνοπέμπτη. Φέτος βέβαια τα πράγματα λόγω κοροναϊού θα είναι και πάλι διαφορετικά.

Η Πέμπτη της δεύτερης εβδομάδας του Τριωδίου είναι η Τσικνοπέμπτη. Η καλούμενη Κρεατινή. Φέτος πέφτει στις 24 Φεβρουαρίου. Η Τσικνοπέμπτη ετυμολογικά βγαίνει από την «τσίκνα», τη μυρωδιά δηλαδή και τον καπνό από το κρέας ή το λίπος που ψήνεται.

Εικάζεται ότι η γιορτή μπορεί να κατάγεται από τις βακχικές εορτές των αρχαίων Ελλήνων ή των Ρωμαίων οι οποίες κατάφεραν να διατηρηθούν στο βάθος των αιώνων.

Τα έθιμα

Η Θήβα την Τσικνοπέμπτη έχει την τιμητική της αφού τότε αρχίζει ο «βλάχικος γάμος» με το προξενιό δυο νέων. Ο γάμος αυτός συνεχίζεται όλη την εβδομάδα και τελειώνει την καθαρά Δευτέρα με την πορεία των προικιών της νύφης και το γλέντι των συμπεθέρων.

Ο «βλάχικος γάμος» είναι κατάλοιπο της πανάρχαιας λατρείας του θεού Διονύσου που διαιωνίζει την οργιαστική θρησκεία του γιου της Σεμέλης στη Θήβα. Το έθιμο αυτό, παραλλαγή ενός γάμου Βλάχων, φέρνει στο προσκήνιο και στο νου του θεατή ένα πλήθος από προβλήματα που ανάγονται στη σχέση του με τα πανάρχαια λατρευτικά έθιμα της Διονυσιακής θρησκείας, στην καταγωγή των «Βλάχων», στη μεταφορά του εθίμου από τις βουνοκορφές της Πίνδου στην πόλη του Κάδμου και πολλά άλλα. 

Ιδιαίτερη περίπτωση αποτελεί ο εορτασμός της στην Πάτρα κατά τη διάρκεια του Πατρινού καρναβαλιού, όπου εκατοντάδες Πατρινοί από το μεσημέρι της Τσικνοπέμπτης στήνουν ψησταριές σε κάθε σημείο της πόλης, ακόμα και έξω από τα καταστήματά τους. Τοπικά δρώμενα «ο γάμος της Γιαννούλας της κουλουρούς» και «τα Τριτάκεια του Λάζαρη».

Το επίκεντρο των εκδηλώσεων είναι η Άνω Πόλη, η παλιά συνοικία Τάσι και κυρίως η πλατεία 25ης Μαρτίου και οι δρόμοι γύρω από αυτή. Λαϊκά και καρναβαλικά δρώμενα, μουσικές κομπανίες συμπληρώνουν τη βραδιά της άφθονης κατανάλωσης ψητού κρέατος και οινοποσίας.

Η Γιαννούλα ήταν υπαρκτό πρόσωπο, επρόκειτο για μια φτωχή γυναίκα της Άνω πόλης που έζησε στην περίοδο πριν τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και κύρια δραστηριότητά της ήταν η πώληση κουλουριών που της εξασφάλιζε τα προς το ζην. Ορισμένοι Πατρινοί εκμεταλλευόμενοι την αφέλειά της και το ευφάνταστο του χαρακτήρα της, της έταζαν πως θα την παντρέψουν με τον πρόεδρο της Αμερικής Ουίλσον. Η σχετική φάρσα περιλάμβανε άφιξη του Ουίλσον με πλοίο στο λιμάνι και άνοδό του στην Άνω πόλη όπου θα τελούνταν και ο γάμος με τη Γιαννούλα. Η εύπιστη κουλουρού υποδεχόταν τον υποτιθέμενο Ουίλσον, Ιούλσο όπως τον πρόφερε η ίδια, και που φρόντιζαν πάντα να τον ντύνουν με φράκο και ημίψηλο, αλλά ώσπου να αντιληφθεί την ειρωνεία της στιγμής, το πλήθος των συγκεντρωμένων για το γάμο είχε διασκεδάσει με την ψυχή του.

Στην παλαιά πόλη της Κέρκυρας τελούνται τα Κορφιάτικα Πετεγολέτσα ή πετεγόλια ή πετέγολα. Η πετεγολέτσα, το πετεγουλιό όπως το λένε οι Κερκυραίοι, δεν είναι άλλο από το γνωστότατο κουτσομπολιό και αποτελεί μέρος του Κερκυραϊκού Καρναβαλιού. Είναι θεατρικό είδος που μοιάζει πάρα πολύ με την κομεντία ντελ άρτε.

Τα πετεγολέτσα πραγματοποιούνται το βράδυ της Τσικνοπέμπτης στις κεντρικές πλατείες ή τα στενά δρομάκια των διαφόρων χωριών της Κέρκυρας, με αποκορύφωμα τα πετεγολέτσα που παίζονται στην Πίνια που είναι το κέντρο της παλιάς πόλης, κοντά στην τοποθεσία Κουκουνάρα.

Σ’ αυτήν συμμετέχουν και διάφορες νοικοκυρές από τα κοντινά σπίτια, στήνοντας ένα πραγματικό, πετεγουλιό – κουτσομπολιό, στα παράθυρα (φανέστρες) των σπιτιών τους με ξεκαρδιστικές ιστορίες βγαίνουν στη φόρα όλα τα άπλυτα των υποτιθεμένων πού έπεσαν σε διάφορα παραπτώματα, καυτηριάζοντας διαχρονικούς τύπους ανθρώπων και καταστάσεων.

Στην Κοζάνη την Τσικνοπέμπτη γίνεται η επίσημη έναρξη της αποκριάς στην κεντρική πλατεία ενώ ανάβει και ο πρώτος φανός σε μία από τις γειτονιές της πόλης. Ο φανός αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της Κοζανίτικης αποκριάτικης παράδοσης. Πρόκειται για εορταστική πυρρά σε κεντρικά σταυροδρόμια και γειτονιές της Κοζάνης όπου οι συμμετέχοντες χορεύουν γύρω της με τη συνοδεία τοπικού κρασιού και Κοζανίτικου κιχιού.

Στην κεντρική πλατεία της Ξάνθης πραγματοποιούνται εκδηλώσεις όπως η «Βραδιά Παραδοσιακών Γεύσεων», όπου οι Λαογραφικοί Σύλλογοι της πόλης προσφέρουν εδέσματα, χορό και μουσική από διάφορες περιοχές της Ελλάδας.

Στο Ξινό Νερό Φλώρινας την Τσικνοπέμπτη γίνεται χορός μασκέ με ορχήστρα και παραδοσιακή μουσική. 

Στις αλάνες των Σερρών ανάβονται μεγάλες φωτιές, στις οποίες αφού ψήσουν το κρέας, πηδούν από πάνω τους. Τέλος κάποιος από την παρέα με χιούμορ αναλαμβάνει τα «προξενιά», ανακατεύοντας ταυτόχρονα τα κάρβουνα με ένα ξύλο.

στην Κομοτηνή καψαλίζουν μια κότα που πρόκειται να φαγωθεί την επόμενη Κυριακή (της Απόκρεω). Αυτήν την ημέρα τα αρραβωνιασμένα ζευγάρια ανταλλάσσουν δώρα φαγώσιμα. Ο αρραβωνιαστικός στέλνει στην αρραβωνιαστικιά του μια κότα, τον κούρκο, και εκείνη στέλνει μπακλαβά και μια κότα γεμιστή. Όλα αυτά σχετίζονται με την παροιμία πως ο «έρωτας περνάει από το στομάχι».

Οι αργίες

Μετά την Τσικνοπέμπτη οι επόμενη αργία είναι αυτή της Καθαράς Δευτέρας που πέφτει στις 7 Μαρτίου. Άλλες αργίες για εφέτος είναι:

-Ευαγγελισμός της Θεοτόκου – 25η Μαρτίου 2022 (Παρασκευή)

-Μεγάλη Παρασκευή – 22 Απριλίου 2022

-Μεγάλο Σάββατο – 23 Απριλίου 2022

-Κυριακή του Πάσχα – 24 Απριλίου 2022

-Δευτέρα του Πάσχα – 25 Απριλίου 2022

-Εργατική Πρωτομαγιά – 1 Μαΐου 2022 (Κυριακή – Πιθανόν να μεταφερθεί)

-Αγίου Πνεύματος – 13 Ιουνίου 2022 (Δευτέρα)

-Κοίμηση της Θεοτόκου – 15 Αυγούστου 2022 (Δευτέρα)

-28η Οκτωβρίου 2022 (Παρασκευή)

-Χριστούγεννα – 25 Δεκεμβρίου 2022 (Κυριακή)

-Σύναξη της Θεοτόκου – 26 Δεκεμβρίου 2022 (Δευτέρα)